Νότια Κορέα: Η Πολιτιστική και Υγειονομική Κληρονομιά των «Γυναικών της Θάλασσας»
Στα παγωμένα νερά του νησιού Jeju στη Νότια Κορέα, ξεχωριστές γυναίκες, γνωστές ως haenyeo ή «γυναίκες της θάλασσας», επιδίδονται σε ελεύθερη κατάδυση, συγκεντρώνοντας θαλασσινά σε βάθος έως 18 μέτρων. Η εξαιρετική αντοχή αυτών των γυναικών έχει γίνει αντικείμενο ενδιαφέροντος για τους επιστήμονες, καθώς προσφέρει πολύτιμες πληροφορίες σχετικά με τη σύνδεση μεταξύ γονιδίων, περιβαλλοντικών προκλήσεων και ανθρώπινης υγείας. Αυτές οι γνώσεις ενδέχεται να εφαρμοστούν στην αντιμετώπιση χρόνιων παθήσεων όπως η υπέρταση και τα εγκεφαλικά επεισόδια.
Η Εκπαίδευση και η Αντοχή των Haenyeo
Οι haenyeo ξεκινούν την εκπαίδευσή τους σε νεαρή ηλικία, περίπου δέκα ετών, και συνεχίζουν να βουτούν σε όλη τους τη ζωή. Εντυπωσιακό είναι ότι πολλές από αυτές συνεχίζουν να επιδίδονται σε καταδύσεις χωρίς εξοπλισμό και κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης τους. Σημαντικό είναι ότι οι περισσότερες ενεργές δύτριες είναι ηλικίας από 60 έως 80 ετών, προσφέροντας ακόμα μεγαλύτερη έμφαση στην εντυπωσιακή τους ικανότητα να επιβιώνουν και να αντεπεξέρχονται στις προκλήσεις της κατάδυσης.
Επιστημονική Έρευνα και Γενετικές Παραλλαγές
Μια διεθνής ερευνητική ομάδα, تحت την ηγεσία της Μελίσα Ιλάρντο από το Πανεπιστήμιο της Γιούτα, έχει εξετάσει τη γενετική βάση των επιδόσεων των haenyeo. Στην έρευνά τους, εντόπισαν γενετικές παραλλαγές που φαίνεται να διευκολύνουν τη ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης κατά τη διάρκεια των καταδύσεων. Αυτά τα ευρήματα, δημοσιευμένα στο επιστημονικό περιοδικό «Cell Reports», προσφέρουν νέες προοπτικές για την κατανόηση της φυσικής επιλογής και της υγείας των ανθρώπων, ανοίγοντας τον δρόμο για καινοτόμες θεραπευτικές προσεγγίσεις.
Διαχείριση της Έλλειψης Οξυγόνου και Καρδιοαγγειακή Υγεία
Η Ιλάρντο εξηγεί ότι όταν οι γυναίκες κάνουν καταδύσεις, το σώμα τους καλείται να διαχειριστεί την έλλειψη οξυγόνου και τη ροή του αίματος, και αναδύεται ένας συμβιβασμός. Αυτό που προσφέρει προστασία στην παρούσα φάση μπορεί να προκαλέσει προβλήματα στο μέλλον, αλλά φαίνεται ότι η εξέλιξη έχει βρει μια ισορροπία που επιτρέπει την επιβίωση σε δύσκολες συνθήκες.
Παράγοντες Προσαρμογής και Υγειονομικά Οφέλη
Δύο σημαντικοί παράγοντες συμβάλλουν στην προσαρμογή των haenyeo. Ο πρώτος είναι μία γενετική παραλλαγή που ανευρίσκεται σε όλους τους κατοίκους του Jeju, η οποία βοηθά στη ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης κατά την κατάδυση και μπορεί επίσης να μείωση τον κίνδυνο προεκλαμψίας στις εγκύους. Ο δεύτερος είναι μια φυσιολογική απόκριση που αποκτάται αποκλειστικά μέσω εκπαίδευσης, επιτρέποντας στις γυναίκες να μειώνουν σημαντικά τους καρδιακούς τους παλμούς, εξοικονομώντας έτσι οξυγόνο.
Σε προσομοιωμένες καταδύσεις, οι haenyeo εμφάνισαν διπλάσια μείωση στον καρδιακό ρυθμό συγκριτικά με γυναίκες που δεν επιδίδονται σε καταδύσεις, ενώ η γονιδιακή παραλλαγή φαίνεται να επηρεάζει έναν υποδοχέα που σχετίζεται με τη φλεγμονή των αιμοφόρων αγγείων.
Η Ιστορία και η Πολιτιστική Κληρονομιά
Η φυσική επιλογή υπέρ της γενετικής παραλλαγής υπολογίζεται ότι ξεκίνησε περίπου πριν από 1.200 χρόνια. Οι γυναίκες που την φέρουν φαίνεται να είχαν περισσότερες πιθανότητες να επιβιώσουν από τις προκλήσεις των καταδύσεων, και αυτό το χαρακτηριστικό μεταδόθηκε στους απογόνους τους. Έτσι, το γονίδιο αυτό διαδόθηκε στο νησί, ενώ η επαγγελματική ηγεσία στο χώρο των καταδύσεων έχει υιοθετηθεί σχεδόν αποκλειστικά από γυναίκες.
Επιπλέον, οι haenyeo επιδεικνύουν αυξημένη αντοχή στο κρύο, πιθανόν λόγω μιας άλλης γενετικής παραλλαγής στο γονίδιο sarcoglycan zeta, που σχετίζεται με την ανοχή στο ψύχος και τον σωματικό πόνο. Οι κάτοικοι του Jeju έχουν από τα χαμηλότερα ποσοστά θανάτων από εγκεφαλικό στη Νότια Κορέα, γεγονός που ενισχύει την υποψία ότι τα γονίδια και ο τρόπος ζωής επιδραματίζουν σημαντικά στην υγεία τους.
Διεθνής Επίδραση και Μελλοντικές Μελέτες
Οι μελέτες σε μικρές και απομονωμένες κοινότητες φέρνουν στο φως σπάνιες γνώσεις για τις προσαρμογές που μπορεί να προσφέρει η ανθρώπινη εξέλιξη. Σύμφωνα με τον ανθρωπολόγο Μπεν Τράμπλ, η έρευνα σε τέτοιους πληθυσμούς αποκαλύπτει πώς η φυσική επιλογή έχει επηρεάσει την ανθρώπινη υγεία σε πραγματικές συνθήκες.
Παρά τις προκλήσεις, οι επιστήμονες μελετούν και άλλες κοινότητες, όπως οι Bajau της Ινδονησίας και οι Θιβετιανοί, ώστε να εντοπίσουν διάφορες προσαρμογές της ανθρώπινης φυσιολογίας. Η Ιλάρντο σχεδιάζει να δημοσιεύσει καινούργια δεδομένα σχετικά με την ικανότητα των haenyeo να κρατούν την αναπνοή τους κάτω από το νερό, με πολλές από αυτές να καταφέρνουν να διατηρούν την αναπνοή τους για 2-3 λεπτά κατά την εφηβεία τους.
Με την παρακμή του επαγγέλματος, οι επιστήμονες επιδιώκουν να καταγράψουν την πολιτιστική και βιολογική κληρονομιά των haenyeo, μιας κοινότητας που ενδέχεται να περιέχει στα γονίδιά της τα κλειδιά για την καταπολέμηση χρόνιων παθήσεων.
