Στις 11 Σεπτεμβρίου 1938, ογδονταπέντε χρόνια πριν, ανοίγει το αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου στο κοινό με την πρώτη παράσταση αρχαίου δράματος, στα νεότερα χρόνια, από το Εθνικό Θέατρο, με την τραγωδία «Ηλέκτρα» του Σοφοκλή, σε μετάφραση Γιάννη Γρυπάρη, σκηνοθεσία Δημήτρη Ροντήρη και με πρωταγωνίστρια την Κατίνα Παξινού. Η μουσική ήταν του Δημήτρη Μητρόπουλου, τα κοστούμια του Αντώνη Φωκά και η χορογραφία της Λουκίας Κωτσοπούλου. Στην παράσταση έπαιζαν ακόμη οι ηθοποιοί: Θάνος Κωτσόπουλος (Ορέστης), Ελένη Παπαδάκη (Κλυταιμνήστρα), Βάσω Μανωλίδου (Χρυσόθεμις), Νικόλαος Ροζάν (Παιδαγωγός) και άλλοι. Η ίδια παράσταση είχε δοθεί δύο χρόνια νωρίτερα στο Ωδείο Ηρώδου του Αττικού.
Η αναβίωση του αρχαίου δράματος το 1938 συνδέθηκε με την πρωτοβουλία του μεγάλου θεατρικού σκηνοθέτη Δημήτρη Ροντήρη, μόνιμου συνεργάτη του Εθνικού, και στη γιγαντιαία του προσπάθεια να μεταφερθεί η τραγωδία σε ανοιχτό χώρο, ως αναπόσπαστο κομμάτι του τελετουργικού χαρακτήρα του αρχαίου θεάτρου. Τότε η Επίδαυρος δεν είχε πολλές παροχές όπως για παράδειγμα σκηνικά και φωτισμό, έτσι η παράσταση ανέβηκε κάτω από το φως του αργολικού απογευματινού ήλιου με μεγάλη λιτότητα. Ο Ροντήρης ανέβασε την παράσταση δίνοντας έμφαση στην υποκριτική των ηθοποιών, στην εκφορά του αρχαίου ποιητικού λόγου και στο ρυθμικό στοιχείο της παράστασης.
Τη διοργάνωση της ιστορικής εκείνης παράστασης είχε αναλάβει η Περιηγητική Λέσχη και ήταν το ξεκίνημα ενός θεσμού θα εδραιωθεί αργότερα, δηλ. των παραστάσεων αρχαίου δράματος στα αρχαία θέατρα. Η πρώτη αυτή προσπάθεια αναβίωσης αρχαίου δράματος θα διακοπεί βίαια από τους πολέμους που ακολούθησαν μέχρι το 1954, δεκαέξι χρόνια μετά, οπότε εγκαινιάστηκε το Φεστιβάλ Επιδαύρου.
Η πρώτη παράσταση αρχαίου δράματος στην Επίδαυρο – 11 Σεπτεμβρίου 1938
(video)
Παρακολουθούμε πλάνα από την παράσταση της «Ηλέκτρας» του Σοφοκλή στο αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου που ανέβηκε από το Εθνικό Θέατρο τον Σεπτέμβριο του 1938. Πρόκειται για την πρώτη παράσταση αρχαίου δράματος στην Επίδαυρο στα νεότερα χρόνια. Περιλαμβάνονται πλάνα σπάνιου αρχειακού κινηματογραφικού υλικού από το αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου και την προσέλευση των θεατών και τις κερκίδες, πλάνα του Κωστή Μπαστιά, διευθυντή του Βασιλικού (νυν Εθνικού) Θεάτρου, με τον Αλέξη Μινωτή κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας για την παράσταση, με τον προσωπάρχη του Εθνικού Θεάτρου, Μιλτιάδη Λιδωρίκη, ενώ εκφωνεί λόγο πριν από την έναρξη της παράστασης, της Κατίνας Παξινού και φωτογραφίες των άλλων συντελεστών της παράστασης. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχουν οι φωτογραφίες του Δημήτρη Μητρόπουλου με τους συντελεστές της παράστασης, καθώς και των χειρόγραφων σημειώσεών του για την Κατίνα Παξινού. Ακούγεται απόσπασμα από μεταγενέστερη ηχογράφηση της Κατίνας Παξινού στο ρόλο της Ηλέκτρας. Οι κινηματογραφικές λήψεις είναι του Τάσου Μελετόπουλου.
Το απόσπασμα προέρχεται από την εκπομπή της ΕΡΤ «Αναζητώντας τη Χαμένη Εικόνα», παραγωγή της Ομάδας Cinetic, παραγωγής 1990.
Αφήγηση: Δημήτρης Καταλειφός, Υβόννη Μαλτέζου
Έρευνα: Γ. Ζεβελάκης
Σκηνοθεσία: Ομάδα CINETIC
