Το τι θα ισχύσει και πώς θα διενεργηθούν οι δημοτικές και οι περιφερειακές εκλογές της 8ης Οκτωβρίου 2023, περιγράφεται αναλυτικά στις δυο εγκυκλίους που εξέδωσε ο Αναπληρωτής Υπουργός Εσωτερικών, Θ. Λιβάνιος. Με τις δυο εγκυκλίους, που είναι διαθέσιμες από σήμερα στην ιστοσελίδα του Υπουργείου Εσωτερικών, παρέχεται στους ενδιαφερόμενους πλήρης ενημέρωση για σειρά ζητημάτων που άπτονται της εκλογικής διαδικασίας. Επισημαίνεται ότι στις προσεχείς αυτοδιοικητικές εκλογές θα εφαρμοστούν σημαντικές αλλαγές σε σχέση με τις αντίστοιχες του 2019, οι οποίες εισήχθησαν με τον ν.4804/2021 που ψηφίστηκε τον Ιούνιο του 2021.
Ειδικότερα:
- Επιτυχών συνδυασμός στις δημοτικές και περιφερειακές εκλογές αναδεικνύεται αυτός ο οποίος στον πρώτο γύρο συγκεντρώνει ποσοστό άνω του 43% (43%+1 ψήφο) επί των εγκύρων ψηφοδελτίων κάθε δήμου ή περιφέρειας αντίστοιχα. Αν αυτό δεν καταστεί δυνατόν, η ψηφοφορία επαναλαμβάνεται την επόμενη Κυριακή, 15 Οκτωβρίου 2023, μεταξύ των υποψηφίων δημάρχων ή περιφερειαρχών των δύο (2) πρώτων συνδυασμών.
- Επανέρχεται η πενταετής θητεία των αυτοδιοικητικών αρχών, όπως ακριβώς ίσχυσε μεταξύ 2014 και 2019. Επομένως, οι νέοι δήμαρχοι και περιφερειάρχες θα αναλάβουν καθήκοντα την 1η Ιανουαρίου 2024 και η θητεία τους θα λήξει την 31η Δεκεμβρίου 2028.
- Εξορθολογίζεται ο αριθμός των μελών του δημοτικού συμβουλίου και του περιφερειακού συμβουλίου, ώστε να είναι πιο λειτουργικά και να ασκούν αποτελεσματικότερα τον ρόλο που τους αναθέτουν οι πολίτες. Συνολικά, το 2019 είχαν εκλεγεί εννέα χιλιάδες τετρακόσιοι εβδομήντα (9.470) δημοτικοί σύμβουλοι στους 332 δήμους της χώρας, ενώ για την επόμενη θητεία εκλέγονται οχτώ χιλιάδες τετρακόσιοι ογδόντα ένας (8.481). Αντίστοιχα, οι περιφερειακοί σύμβουλοι που θα εκλεγούν στις προσεχείς εκλογές είναι εξακόσιοι έντεκα (611) έναντι επτακοσίων τριών (703) της τετραετίας 2019 – 2023.
- Ταυτόχρονα, αυξάνεται ο μέγιστος αριθμός των υποψηφίων που μπορούν να συμπεριληφθούν στον συνδυασμό υποψήφιου δημάρχου ή περιφερειάρχη, από το 50% του αριθμού των εδρών κάθε εκλογικής περιφέρειας στο 150%. Αντίστοιχη είναι και η αύξηση για τους υποψήφιους συμβούλους των δημοτικών κοινοτήτων.
- Καταργείται η ξεχωριστή κάλπη που χρησιμοποιήθηκε, για μία και μοναδική φορά, στις εκλογές του 2019 για την εκλογή κοινοτικών συμβουλίων . Όπως ίσχυε έως τότε, έτσι και στις προσεχείς εκλογές, οι υποψήφιοι πρόεδροι και σύμβουλοι δημοτικών κοινοτήτων εντάσσονται στους συνδυασμούς των υποψηφίων δημάρχων. Οι δημοτικές κοινότητες με μόνιμο πληθυσμό έως 200 κατοίκους εκλέγουν μονομελές όργανο, τον πρόεδρο της κοινότητας. Δημοτικές κοινότητες με πληθυσμό μεταξύ 201 και 2000 κατοίκων εκλέγουν τριμελές συμβούλιο, με βάση τα αποτελέσματα των εκλογών σε τοπικό επίπεδο. Σε δημοτικές κοινότητες με πληθυσμό μεγαλύτερο των 2.000 κατοίκων, την πλειοψηφία στο συμβούλιο δημοτικής κοινότητας έχει ο συνδυασμός του εκλεγμένου δημάρχου του οικείου δήμου.
Για πρώτη φορά σε δημοτικές και περιφερειακές εκλογές οι συνδυασμοί θα καταθέσουν τις υποψηφιότητές τους ηλεκτρονικά, μέσω της «ηλεκτρονικής πύλης δήλωσης υποψηφιοτήτων», όπως ακριβώς έκαναν τα κόμματα στις πρόσφατες εθνικές εκλογές του Μαΐου και Ιουνίου. Με τον τρόπο αυτό μειώνονται δραστικά οι άσκοπες γραφειοκρατικές αναζητήσεις και εκτυπώσεις εγγράφων, καθώς τα απαιτούμενα δικαιολογητικά αντλούνται αυτόματα από τις βάσεις δεδομένων του ελληνικού Δημοσίου (όπως ενδεικτικά το Μητρώο Πολιτών), παρέχεται η δυνατότητα στους επικεφαλής των συνδυασμών να ελέγχουν την τήρηση των προϋποθέσεων που θέτει ο νόμος (ενδεικτικά ποσόστωση ανά φύλο, ελάχιστος αριθμός υποψηφίων) ενώ τα κατά τόπους Πρωτοδικεία διευκολύνονται στην έγκυρη και έγκαιρη ανακήρυξη των υποψηφίων. Υπενθυμίζεται ότι η προθεσμία δήλωσης των συνδυασμών εκπνέει την 31η Αυγούστου.
