Οι πρώτες κινήσεις του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ προς την επίτευξη συμφωνίας για το τέλος του πολέμου στην Ουκρανία δημιούργησαν θύελλα συναισθημάτων στη Ρωσία, με τις εγχώριες εφημερίδες να μιλούν διθυραμβικά για τον πρόεδρο Βλάντιμιρ Πούτιν.
Όπως αναφέρει το Politico, ποτέ ξανά ο Ρωσικός Τύπος δεν είχε αναπαράγει τόσο εκτενώς τις ειδήσεις των δυτικών μέσων ενημέρωσης. Άλλωστε, τα τελευταία τρία χρόνια, η ρωσική ηγεσία ισχυριζόταν ότι η χώρα όφειλε να απομακρυνθεί από τη Δύση που παρακμάζει και να κοιτάξει προς την Ανατολή, δηλαδή προς την Κίνα και τη Βόρεια Κορέα.
Όμως, ακόμη και η πιο επιδραστική εφημερίδα της χώρας, η Kommersant, η οποία συνήθως ξεχωρίζει για τον ορθολογικό της τόνο, έβαλε τον τίτλο «Ο θρίαμβος του Πούτιν» όταν αναφέρθηκε στη διεθνή κάλυψη της τηλεφωνικής επικοινωνίας του Τραμπ με τον Ρώσο πρόεδρο.
Ο Αντρέι Σολντάτοβ και η Ιρίνα Μπορογκάν, αμφότεροι Ρώσοι ερευνητικοί δημοσιογράφοι και ανώτεροι συνεργάτες στο Κέντρο Ανάλυσης Ευρωπαϊκής Πολιτικής, αρθρογράφησαν στο Politico εξηγώντας τους λόγους πίσω από αυτή την αντίδραση, αλλά και ποιοι είναι οι στόχοι του Ρώσου προέδρου Βλάντιμιρ Πούτιν από τις διαπραγματεύσεις.
Σύμφωνα με τους δύο αρθρογράφους, ο λόγος για αυτή την ξαφνική αλλαγή είναι ότι τώρα τα μηνύματα από την Ουάσιγκτον ευθυγραμμίζονται με την κοσμοθεωρία του Κρεμλίνου. Ποια είναι αυτή; Με απλά λόγια, ότι ο Τραμπ, ο ισχυρός Αμερικανός «νονός», θα καθίσει στο τραπέζι απέναντι από τον βαρόνο του εγκλήματος Βλαντίμιρ Πούτιν και θα αποφασίσουν τι θα κάνουν με την Ουκρανία.
Ο Τραμπ βλέπει τον Πούτιν ως ισότιμο εταίρο, ενώ η Ευρώπη περνά σε «δεύτερο ρόλο»
Το Κρεμλίνο βλέπει την κίνηση του Τραμπ ως σωστή απάντηση στην απαίτηση της Μόσχας να σεβαστεί τον Πούτιν ως ισότιμο εταίρο, καθώς και ως δημόσια αναγνώριση ότι η Ουκρανία και η Ευρώπη θα έχουν υποδεέστερο ρόλο στις διαπραγματεύσεις. Πιστεύει ότι η Ευρώπη, την οποία η Μόσχα θεωρεί φιλελεύθερη και υποκριτικά προσηλωμένη στο κράτος δικαίου, οφείλει να προσαρμοστεί στην πραγματική της αυτόν τον γενναίο νέο κόσμο: αυτή του δευτεραγωνιστή στο δράμα των ισχυρών.
Δεν υπάρχει χώρος για το διεθνές δίκαιο σε αυτή την πρωτόγονη αφήγηση που μοιάζει περισσότερο με κάτι που θα συνέβαινε τον 19ο και όχι τον 21ό αιώνα, όπως σχολιάζουν ο Σολντάτοβ και η Μπορογκάν.
Ο ρόλος της Ουκρανίας περιορίζεται σε εκείνον ενός πελάτη ή αποτυχημένου κράτους στο μισθολόγιο των ΗΠΑ, που τώρα καλείται να αποπληρώσει τη στρατιωτική και οικονομική υποστήριξη που έλαβε κατά τη διάρκεια του πολέμου. Παράλληλα, το Κίεβο πιθανώς θα αναγκαστεί να παραχωρήσει στις ΗΠΑ τα δικαιώματα εξόρυξης των φυσικών πόρων του, συμπεριλαμβανομένων των σπάνιων γαιών.
Το πρακτικό αποτέλεσμα που αναμένει το Κρεμλίνο από όλα αυτά είναι να κερδίσει κάποια ουκρανικά εδάφη, όπως τις τέσσερις περιοχές που έχει ήδη προσαρτήσει, καθώς και τα τμήματα των περιοχών Ντονέτσκ και Λουχάνσκ που δεν έχουν ακόμη καταληφθεί. Σε συνδυασμό με την απομάκρυνση του Ουκρανού προέδρου Βολοντιμίρ Ζελένσκι, αυτό είναι που το Κρεμλίνο θα «πουλήσει» στον λαό του ως νίκη.
Οι απαιτήσεις είναι τακτικές και συμβολικές – το «κεφάλι» του Ζελένσκι, η αναγνώριση της προέλασης της Ρωσίας στα ουκρανικά εδάφη και ο τερματισμός κάθε συζήτησης για ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ.
Στόχος της συμφωνίας δεν είναι η μακροχρόνια ειρήνη
Ωστόσο, αυτό το σενάριο απέχει ακόμη πολύ από τον πλήρη ρωσικό έλεγχο της Ουκρανίας ή από μια σημαντική μετατόπιση της θέσης της Ρωσίας στην Ευρώπη. Μοιάζει περισσότερο με μια πιο προσωρινή λύση από όσο θα ήθελε η Μόσχα ή, όπως παραδέχονται οι περισσότεροι αξιωματούχοι εξωτερικής πολιτικής του Κρεμλίνου, δεν είναι Γιάλτα.
Αλλά η αλήθεια είναι ότι αυτή η συμφωνία δεν γίνεται για να οδηγήσει σε μία μακροχρόνια, βιώσιμη ειρήνη – αυτός δεν ήταν ποτέ ο στόχος, γράφουν οι δύο Ρώσοι δημοσιογράφοι. Ο Τραμπ μπορεί να πιστεύει στη δεύτερη αμερικανική επανάστασή του, αλλά οι συνομιλητές του στη Μόσχα όχι.
Είναι πολύ πιο απασχολημένοι με το «βαθύ κράτος» των ΗΠΑ, το οποίο θεωρούν ότι ήταν και θα είναι πάντα εχθρικό προς τη Ρωσία.
Ελλείψει οποιασδήποτε πραγματικής ιδεολογίας, το Κρεμλίνο έχει κάνει το «ressentiment» το δόγμα του, έναν όρο του 19ού αιώνα ο οποίος περιγράφεται ως «ένα αίσθημα εχθρότητας που κατευθύνεται προς ένα αντικείμενο το οποίο κάποιος αναγνωρίζει ως την αιτία της δυσφορίας του».
Για την Μπορογκάν και τον Σολντάτοβ, στη Ρωσία αυτό μεταφράζεται ως ένα μείγμα υπερηφάνειας για τη ρωσική αυτοκρατορία, είτε υπό τσάρους είτε υπό σοβιετικούς κομισάριους, και ένα ισχυρό αίσθημα αδικίας προς την προδοτική Δύση. Και όπως συμβαίνει με κάθε ιδεολογία, συνοδεύεται από μια σαφή αφήγηση για το τι πήγε στραβά και ποιος φταίει.
«Η Ρωσία είναι καταδικασμένη να πολεμά διαρκώς τη Δύση»
Αναπόσπαστο μέρος αυτής της νοοτροπίας είναι μια ισχυρή αίσθηση της ιστορίας, η οποία γίνεται αντιληπτή ως μια συλλογή παραπόνων σε βάθος αιώνων, που οδηγεί στην ευρέως διαδεδομένη πεποίθηση ότι η Ρωσία είναι καταδικασμένη να πολεμά διαρκώς τη Δύση, με τη μία ή την άλλη μορφή, μέχρι η μία πλευρά να επιτύχει την απόλυτη νίκη. Και το Κρεμλίνο είναι βέβαιο ότι η Δύση πάντα επιδίωκε την πλήρη καταστροφή της Ρωσίας, ξεκινώντας από τους σταυροφόρους που έστειλε o Πάπας για να εισβάλουν στην ορθόδοξη Ρωσία τον 13ό αιώνα.
Εν ολίγοις, η πραγματική ειρήνη με τη Δύση είναι ανέφικτη και μόνο περιοδικά διαλείμματα είναι δυνατά, καθώς η Ρωσία, ως ένα φρούριο που πολιορκείται συνεχώς, δεν μπορεί να έχει αληθινούς συμμάχους.
Η περίφημη φράση που αποδίδεται στον τσάρο Αλέξανδρο Γ’ στα τέλη του 19ου αιώνα – ότι «η Ρωσία έχει μόνο δύο συμμάχους, τις ένοπλες δυνάμεις και το ναυτικό» – αναφέρεται συχνά στη σύγχρονη Ρωσία και βρίσκει βαθιά απήχηση στον Πούτιν.
Ως συνέπεια αυτής της αφήγησης, η Ρωσία δεν αισθάνεται πραγματικά ούτε σαν παγκόσμιος παρίας, όχι μόνο λόγω της υποστήριξης που λαμβάνει από την Κίνα, αλλά και επειδή οι ελίτ της δεν πιστεύουν στην έννοια των πραγματικών συμμάχων ή στις μακροχρόνιες συνθήκες που επιτρέπουν τέτοιες σχέσεις.
Είναι μια πολύ σκοτεινή άποψη για τον κόσμο, γράφουν οι δύο αρθρογράφοι. Μια άποψη που υποθέτει ότι ο Πούτιν θα προσπαθήσει να χρησιμοποιήσει τον Τραμπ για να αποκτήσει πλεονέκτημα, επιλέγοντας μια κίνηση τακτικής, καθώς η στρατηγική ειρήνη είναι αδύνατη.
Αλλά ενώ ο Ρώσος ηγέτης μπορεί να θεωρεί τον εαυτό του πιο έμπειρο και ικανό σε αυτό το είδος τακτικού παιχνιδιού, στην πραγματικότητα είναι πολύ πιο επιρρεπής σε ξαφνικά συναισθηματικά ξεσπάσματα, αναφέρει το Politico.
Η Ρωσία ανέκαθεν αυτοπροσδιοριζόταν μέσα από τη σχέση της με τη Δύση – και μετά τον Ψυχρό Πόλεμο, τη σχέση της με τις ΗΠΑ ειδικότερα. Όλα αυτά τα χρόνια, αυτό που απαιτούσε πάντα η Ρωσία είναι ο σεβασμός, με τον Σολντάτοβ και την Μπορογκάν να κάνουν αναφορά στο ξεκίνημα της προεδρίας του Πούτιν το 2000.
Τότε, ο Ρώσος ηγέτης είχε απαιτήσει τον σεβασμό του τότε Αμερικανού προέδρου, του Τζορτζ Μπους του νεώτερου. Βαθιά μέσα του, ο Πούτιν αναζητά πάντα την αναγνώριση από την Ουάσιγκτον, καταλήγει η ανάλυση του Politico.
Με πληροφορίες από Politico
