Ο Ιωάννης Βαληνάκης, καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και πρώην υφυπουργός Εξωτερικών, στο podcast του Newsbeast
«Ένας απελπισμένος Ερντογάν μπορεί να κάνει τα πάντα: Νοθεία, φυλακίσεις αλλά και ένα θερμό επεισόδιο…»
με τον Βίκτωρα Μοντζέλλι
Οι εκλογές στην Τουρκία είναι πραγματικά κρίσιμες. Η χώρα του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και του Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου βρίσκεται σε ένα σταυροδρόμι. Την Κυριακή 14 Μαΐου, θα διεξαχθεί μία πολιτική μάχη δύο διαφορετικών κόσμων. Το αποτέλεσμα δε θα καθορίζει μόνο την επόμενη ημέρα στο εσωτερικό της Τουρκίας αλλά θα επηρεάσει άμεσα την Ελλάδα – όπως και τη συνολική εικόνα στην ανατολική Μεσόγειο και φυσικά τις σχέσεις των γειτόνων μας με τη Δύση. Τι μας συμφέρει; Ο προκλητικός αλλά, ενδεχομένως, προβλέψιμος Ερντογάν ή τα αχαρτογράφητα νερά που θα φέρει η έλευση του Κιλιτσντάρογλου;
Ο Ιωάννης Βαληνάκης βρέθηκε στο στούντιο του Newsbeast και ανέλυσε πώς έχει η κατάσταση στην Τουρκία ενώ βρισκόμαστε στην τελική ευθεία για τις κάλπες. Ερντογάν ή Κιλιτσντάρογλου; «Είναι σα να έχεις μπροστά σου δύο θάλασσες», λέει ο πρώην υφυπουργός Εξωτερικών. «Η μία θάλασσα είναι γεμάτη υφάλους, νάρκες και καρχαρίες και η άλλη είναι… άγνωστη. Πού θα πας; Ενστικτωδώς θα έλεγα, θα πας εκεί που λες “μπορεί και να τα βγάλω πέρα”. Στην άλλη περίπτωση είναι όλα δεδομένα», εξηγεί. Και προσθέτει: «Μην τρέφουμε αυταπάτες, βέβαια. Και στις δύο περιπτώσεις η Τουρκία θα είναι ένας δύσκολος γείτονας. Παίζει ρόλο τι θα κάνει -και- η Δύση. Θα συγκρατεί καλύτερα και πιο αποτελεσματικά τον Ερντογάν ή τον Κιλιτσντάρογλου; Θα έλεγα τον Κιλιτσντάρογλου που θα είναι μέρος αυτής της Δύσης. Όλα εξαρτώνται από εμάς όμως και πώς προετοιμάζουμε το μέλλον».
Ποια είναι η σημαντική διαφορά μεταξύ των δύο υποψηφίων που κοντράρονται για την προεδρία; «Είναι ο ευρασιατικός προσανατολισμός του Ερντογάν ή αλλιώς η προσπάθεια της Τουρκίας να αντλήσει όσα μπορεί περισσότερα από τους γύρω της – από τη Δύση, τη Ρωσία, την Κίνα, τη Μέση Ανατολή, σε αντιστοιχία με την προτίμηση του Κιλιτσντάρογλου για μια πιο φιλοδυτική πολιτική. Ο Κιλιτσντάρογλου θέλει να μείνει η Τουρκία μέρος της Δύσης, όπως ήταν παραδοσιακά τις τελευταίες δεκαετίες, μετά τη Συνθήκη της Λοζάνης το 1923. Ο Ερντογάν προσπάθησε ν’ απομακρύνει την Τουρκία από αυτό το πρότυπο. Η Δύση προτιμάει το μοντέλο των Κεμαλιστών, δηλαδή τον Κιλιτσντάρογλου, παρά τον Ερντογάν ο οποίος, με μία πολιτική πολύ πιο αυτόνομη, πολύ πιο συναλλακτική, πολύ πιο εκβιαστική, τη δυσκόλεψε τη Δύση τα τελευταία χρόνια. Αυτό θα συνεχιστεί αν κερδίσει», εξηγεί ο κύριος Βαληνάκης.
«Οι δημοσκοπήσεις στην Τουρκία δεν πρέπει ν’ αντιμετωπίζονται όπως σε μια δυτική χώρα», λέει στο podcast ο καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. «Μιλάμε για ένα κράτος στο οποίο υπάρχει πολύς αυταρχισμός. Ο Ερντογάν ελέγχει τα πάντα. Δε θα αφήσει εύκολα να του φύγει η νίκη μέσα από τα χέρια. Συνεπώς όλες οι μετρήσεις που γίνονται είναι ένα στοιχείο που απλώς πρέπει να λάβουμε υπόψη μας και κανείς δεν ξέρει το βράδυ των εκλογών ποια θα είναι η πραγματική βούληση του τουρκικού λαού αλλά και πώς θα μεταφραστεί αυτή η βούληση σε εκλογικό αποτέλεσμα. Ανάμεσα από το ένα και το άλλο μεσολαβούν διάφοροι παρακρατικοί μηχανισμοί, τους οποίους έχει ήδη θέσει σε λειτουργία το σύστημα Ερντογάν – άρα δεν ξέρουμε καν αν η απόφαση του τουρκικού λαού είναι αυτή που θα δούμε την άλλη μέρα στα επίσημα αποτελέσματα».
Ο κύριος Βαληνάκης ρωτήθηκε για το αν ο Ερντογάν μπορεί να νοθεύσει το αποτέλεσμα. Η απάντηση του πρώην υφυπουργού Εξωτερικών ήταν κάτι παραπάνω από ξεκάθαρη. «Απολύτως. Και για ευθεία νοθεία του αποτελέσματος στις κάλπες. Οι όροι με τους οποίους αναμετρώνται οι δύο -κύριες- πλευρές δεν είναι ισότιμοι. Η μία πλευρά ελέγχει τα πάντα. Φυλακίζει όποιον θέλει. Γίνονται φοβερά πράγματα στην Τουρκία αυτές τις μέρες που περνάνε απαρατήρητα. Δείχνουν τον προσανατολισμό που θα έχει η Τουρκία ακόμη πιο έντονα μετά τις εκλογές αν κερδίσει ο Ερντογάν».
Η εκλογική μάχη είναι αμφίρροπη και η επόμενη μέρα δύσκολο – όποιο και αν είναι το αποτέλεσμα. «Ο στόχος της αντιπολίτευσης είναι να κερδίσει από τον πρώτο γύρο. Είναι στα όρια του πιθανού, αλλά δεν είναι καθόλου βέβαιο πως θα το πετύχει. Ο Κιλιτσντάρογλου μπορεί να φτάσει κοντά στην αυτοδυναμία αλλά αν πάνε στο δεύτερο γύρο, τα πράγματα θα είναι πιο ευνοϊκά για τον Ερντογάν. Θα έχει 14 μέρες, ανάμεσα στις δυο εκλογικές αναμετρήσεις, για να χρησιμοποιήσει όλα τα μέσα που μπορεί και να μην μπορεί να διανοηθεί κανείς, μεταξύ των οποίων και μία κρίση με γειτονική χώρα. Μια ανακάλυψη, ξαφνικά, τρομοκρατικού δικτύου ή μια “τρομοκρατική” ενέργεια την οποία θα αποδώσει στους εχθρούς της χώρας – δηλαδή στην αντιπολίτευση που έχει συμμαχήσει με τους Κούρδους. Πάρα πολλά μπορούν να συμβούν έτσι ώστε στη δεύτερη εκλογική αναμέτρηση να είναι νικητής. Αυτό είναι και το σχέδιό του, άλλωστε».
Θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει και την Ελλάδα; «Ένας απελπισμένος Ερντογάν που ψάχνει τρόπο να κερδίσει ψήφους, θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει την περίοδο ανάμεσα στη δική μας πρώτη και δεύτερη εκλογική αναμέτρηση. Θα μπορούσε να συμβεί η τέλεια καταιγίδα. Απέναντί του θα είχε μια Ελλάδα, ειδικά μετά από της 21 Μαΐου, με μια υπηρεσιακή κυβέρνηση από έναν ανώτατο δικαστικό ο οποίος δεν έχει και πολύ σχέση με τα εξωτερικοαμυντικά. Σε αυτό το διάστημα υπάρχει μια αδυναμία λήψης αποφάσεων από πλευράς Ελλάδος… Άρα; Τι πιο ωραία ευκαιρία για τον Τούρκο πρόεδρο να στείλει μια ομάδα κομάντος σε μια ελληνική βραχονησίδα βάζοντας ένα πρωί την Ελλάδα μπροστά σε ένα φοβερό δίλημμα. Θεωρητικά υπάρχει αυτό το σενάριο. Και μπορεί να δώσει πόντους στον Ερντογάν. Μόνο γι’ αυτό θα το σχεδίαζε».
Ο καθηγητής βλέπει το ενδεχόμενο μεγάλης αναταραχής στην Τουρκία. Και πιο συγκεκριμένα: «Αν ο Κιλιτσντάρογλου προηγείται με πάνω από 50%, θα έχουμε από την πλευρά συστήματος Ερντογάν μια προσπάθεια ακύρωσης της νίκης της αντιπολίτευσης – με κάθε τρόπο. Με κόσμο στους δρόμους, με παραστρατιωτικούς, με κατάληψη ραδιοσταθμών και καναλιών. Δεν είναι εύκολο να κερδίσει ο Κιλιτσντάρογλου. Κι αν κερδίσει, θα έχουμε μια περίοδος μεγάλης εσωτερικής αναταραχής στην Τουρκία. Πιστεύω πως αυτό μπορεί να γίνει αντίστροφα. Στην περίπτωση που κερδηθεί η μάχη από τον Ερντογάν που είναι και το πιο πιθανό, να βγει η αντιπολίτευση στους δρόμους και να έχουμε μια μεγάλη αντιπαλότητα για πολύ καιρό».
Ακούστε την ενδιαφέρουσα ανάλυση του Ιωάννη Βαληνάκη.
ΠΗΓΗ: newsbeast
