Αποτίμηση Ζημιών από τους Σεισμούς στις Ιερές Μονές του Αγίου Όρους
Σύμφωνα με ανακοίνωση του Υπουργείου Πολιτισμού, το οποίο βρίσκεται σε διαρκή επαφή με τους εκπροσώπους των Ιερών Μονών, αναφορές σχετικά με τις ζημιές που προήλθαν από τους σεισμούς της 7ης Ιουνίου και της 15ης Φεβρουαρίου στην χερσόνησο του Αγίου Όρους έχουν γίνει δημόσιες. Όπως επισημαίνει η υπουργός Πολιτισμού, Λίνα Μενδώνη, οι εξελίξεις παρακολουθούνται στενά.
Στις 7 Ιουνίου 2025, ανιχνεύτηκε ισχυρή σεισμική δόνηση 5,3 Ρίχτερ, η οποία ήρθε σε συνέχεια άλλων δονήσεων που είχαν συμβεί προηγουμένως. Είχε προηγηθεί μια σεισμική δόνηση 4,7 Ρίχτερ στις 15 Φεβρουαρίου, η οποία προκάλεσε ζημιές σε ναούς και κτήρια κατοικίας, συμπεριλαμβανομένων πτερύγων στα μοναστήρια. Η ανακοίνωση του ΥΠΠΟ τονίζει ότι το επίκεντρο του σεισμού βρισκόταν κοντά στις παραλιακές μονές Δοχειαρίου και Ξενοφώντος.
Στην περιοχή του Αγίου Όρους, η Εφορεία Αρχαιοτήτων Χαλκιδικής και Αγίου Όρους έχει τοποθετήσει κλιμάκιο αρχαιολόγων και συντηρητών υπό την διεύθυνση του προϊστάμενου, Γιώργου Σκιαδαρέση. Το κλιμάκιο είναι παρόν από την επαύριο του σεισμού και θα παραμείνει μέχρι την ολοκλήρωση των ελέγχων σε όλα τα πληγέντα μνημεία. Η υπουργός Πολιτισμού τόνισε ότι το Υπουργείο είναι αποφασισμένο να αποκαταστήσει τις ζημιές με σεβασμό στις αρχές της επιστήμης και της δεοντολογίας.
Καταγραφή Ζημιών σε Μνημεία
Οι ζημιές που αναφέρθηκαν περιλαμβάνουν:
Στη Μονή Ξενοφώντος: Κατά τη διάρκεια της αυτοψίας στο παλαιό καθολικό ναό, ο οποίος χρονολογείται από τον 10ο αιώνα και έχει τοιχογραφίες του 16ου αιώνα, διαπιστώθηκαν έντονες ρωγμές στους τρούλους, στο κυρίως ναό και στη λιτή. Αξιοσημείωτο είναι πως οι ρωγμές αυτές ενεργοποίησαν και παλαιά ρήγματα σε τόξα που είχαν προηγουμένως κλείσει. Η κατάσταση των τοιχογραφιών είναι ανησυχητική, καθώς σε ορισμένα σημεία προκλήθηκαν αποκολλήσεις του ζωγραφικού στρώματος και πτώσεις επιχρισμάτων. Για την αποτροπή σοβαρότερων ζημιών, αμέσως μετά τον σεισμό της 15ης Φεβρουαρίου, είχαν γίνει σωστικά μέτρα από συνεργεία συντηρητών.
Επιπροσθέτως, αναφέρθηκε ότι πτώσεις μικρών μεταλλικών πολυελαίων στον κυρίως ναό προκάλεσαν μικρές φθορές στο μαρμαροθετημένο δάπεδο.
Έχουν προταθεί επιπλέον μελέτες για την ενίσχυση του μνημείου, ενώ στη ΝΔ πτέρυγα παρατηρήθηκαν μικρές ρωγμές στα τοιχογραφίες του παρεκκλησίου της Αγίας Ευφημίας. Στο νέο καθολικό, κατασκευής του 1819 με σύγχρονες τοιχογραφίες, σημειώθηκαν επίσης ήπιες ρωγμές, αν και οι τελευταίες εργασίες ενίσχυσης έχουν αποτρέψει την πρόοδο των βλαβών.
Στη Μονή Δοχειαρίου: Το καθολικό χρονολογείται στο β΄ μισό του 16ου αιώνα και έχει υποστεί ρηγματώσεις στους θόλους του. Προγενέστερες αποκαταστάσεις, παρ’ ότι πραγματοποιήθηκαν, δεν ήταν αρκετές να αποτρέψουν την επιδείνωση των ζημιών από τον τελευταίο σεισμό.
Επιπλέον, στην τράπεζα του μοναστηριού διαπιστώθηκαν ενεργοποιήσεις παλαιών ρωγμών και αποκολλήσεις ζωγραφικού στρώματος, ενώ ανάλογη κατάσταση παρατηρείται και στο διάβαση που οδηγεί στην τράπεζα. Η εκτίμηση της κατάστασης είναι σε πλήρη εξέλιξη, με στόχο την άμεση αποκατάσταση των τοιχογραφιών που έχουν υποστεί ζημίες.
Συνεργασία για την Αποκατάσταση
Το ΥΠΠΟ, μέσω της ως άνω Εφορείας, έχει εγκαταστήσει ήδη συνεργείο συντηρητών στη Μονή Δοχειαρίου, τα οποία πραγματοποιεί όλες τις απαραίτητες αυτοψίες και εκτιμήσεις για την κατάσταση των μνημείων. Στην Μονή Παντοκράτορος και στη Σίμωνος Πέτρα αντίστοιχα, διενεργούνται αυτοψίες για την καταγραφή ζημιών στα τοιχογραφίες των Ναών.
Σημαντικό είναι ότι την τρέχουσα προγραμματική περίοδο βρίσκονται σε εξέλιξη έργα που αφορούν τη «Δομική αποκατάσταση του καθολικού της Ιεράς Μονής Δοχειαρίου», με τα έργα να προγραμματίζονται να ολοκληρωθούν μέχρι το τέλος του 2025. Η χρηματοδότηση για τη συντήρηση των τοιχογραφιών αναμένεται να ξεκινήσει άμεσα με τη συνδρομή της Αστικής Μη Κερδοσκοπικής Εταιρείας Πολιτιστικού και Κοινωφελούς Έργου ΑΙΓΕΑΣ του Αθανάσιου και Μαρίνας Μαρτίνου. Όλες οι μελέτες έχουν εγκριθεί κατόπιν γνωμοδότησης του ΚΑΣ.
Η πλήρης εικόνα για τις ζημιές που υπέστησαν οι Ιερές Μονές αναμένεται να ολοκληρωθεί ως το τέλος της εβδομάδας.
