Δασικές Πυρκαγιές στην Ευρωπαϊκή Ένωση: Προκλήσεις και Χρηματοδότηση Προληπτικών Μέτρων

Οι δασικές πυρκαγιές έχουν αναδειχθεί ως μία από τις σοβαρότερες φυσικές καταστροφές που αντιμετωπίζει η Ευρωπαϊκή Ένωση, με την κλιματική αλλαγή να επιταχύνει τη συχνότητα και την έντασή τους. Σύμφωνα με έκθεση του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου (ΕΕΣ), τα τελευταία τέσσερα χρόνια, πάνω από 2 εκατομμύρια εκτάρια δασών έχουν χαθεί λόγω των φλογών στην ΕΕ, με τις οικονομικές ζημίες να ανέρχονται σε πάνω από 2 δισ. ευρώ ετησίως και τις συνέπειες στη βιοποικιλότητα να είναι ανυπολόγιστες.

Ανταπόκριση: Γιώργος Συριόπουλος

Η Στροφή σε Προληπτικά Μέτρα

Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει ενισχύσει σημαντικά τη χρηματοδότηση για την πρόληψη των δασικών πυρκαγιών, αναγνωρίζοντας ότι η πρόληψη είναι πιο αποτελεσματική από τη θεραπεία. Στην Πορτογαλία, για παράδειγμα, το ποσοστό των ευρωπαϊκών κονδυλίων για προληπτικά μέτρα εκτοξεύτηκε από 20% το 2017 σε 61% το 2022. Παρόμοια τάση παρατηρείται και στη Γαλικία της Ισπανίας. Τα προληπτικά μέτρα περιλαμβάνουν τη δημιουργία αντιπυρικών ζωνών, τον καθαρισμό της βλάστησης, καθώς και άλλες δράσεις που στοχεύουν στη διαχείριση των δασικών τοπίων.

Αμφισβητούμενη Αποτελεσματικότητα

Παρά την αύξηση των χρηματοδοτήσεων, το ΕΕΣ επισημαίνει ότι τα χρήματα δεν διατίθενται πάντα με τρόπο που διασφαλίζει τα βέλτιστα αποτελέσματα. Συχνά, η χρηματοδότηση δεν κατευθύνεται στις περιοχές με τον μεγαλύτερο κίνδυνο ή τις υψηλότερες ανάγκες. Για παράδειγμα, οι επίσημοι χάρτες επικινδυνότητας στην Ελλάδα δεν έχουν ενημερωθεί από το 1980, με αποτέλεσμα να μην ανταγωνίζονται τις πραγματικές συνθήκες που επικρατούν σήμερα.

Περιπτώσεις έχουν αναφερθεί πού κονδύλια χρησιμοποιήθηκαν για έργα σε περιοχές που δεν είχαν πραγματική ανάγκη, όπως στην Πορτογαλία, όπου χρηματοδοτήθηκαν έργα σε περιοχές που ήσαν εν μέρει πλημμυρισμένες, εξαιτίας παλαιών και μη επικαιροποιημένων χαρτών.

Αύξηση Δραστηριότητας Παρά τα Μέτρα

Παρά τη στροφή προς την πρόληψη, ο αριθμός και η κλίμακα των δασικών πυρκαγιών στην ΕΕ αυξάνονται ανησυχητικά. Κατά την περίοδο 2021-2024, οι μεγάλες δασικές πυρκαγιές, που καταλαμβάνουν πάνω από 30 εκτάρια, σχεδόν τριπλασιάστηκαν σε σχέση με την προηγούμενη δεκαετία, προκαλώντας ζημιές που αντιστοιχούν σε σχεδόν μιάμιση Αττική. Το 2023, στην Ελλάδα, οι έκτασεις που κάηκαν ήταν υπερτριπλάσιες του μέσου όρου της περιόδου 2006-2022.

Δυσκολίες στην Αξιολόγηση του Αντίκτυπου

Το ΕΕΣ τονίζει την πρόκληση του προσδιορισμού του πραγματικού αντίκτυπου της ευρωπαϊκής χρηματοδότησης, λόγω ελλιπών δεδομένων και ασαφών δεικτών παρακολούθησης. Η μακροχρόνια βιωσιμότητα των μέτρων είναι επίσης αβέβαιη, καθώς συχνά οι χρηματοδοτήσεις είναι εφάπαξ και δεν επιτρέπουν τη συνεχιζόμενη υποστήριξη των δράσεων μετά την ολοκλήρωση των προγραμμάτων.

Προτάσεις για Βελτίωση

Το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο αναγνωρίζει ότι η ενίσχυση των προληπτικών μέτρων είναι θετική, αλλά υπογραμμίζει την ανάγκη για:

• καλύτερη στόχευση των κονδυλίων στις υψηλού κινδύνου περιοχές,
• επικαιροποίηση των χαρτών και των δεδομένων κινδύνου,
• συστηματική παρακολούθηση και αξιολόγηση των αποτελεσμάτων,
• διασφάλιση της μακροχρόνιας βιωσιμότητας των μέτρων με συνδυασμό ευρωπαϊκών και εθνικών κονδυλίων.

Εάν δεν γίνουν αυτές οι βελτιώσεις, η θετική επίδραση των ευρωπαϊκών μέτρων πρόληψης μπορεί να είναι βραχύβια. Όπως σημειώνει ο Νικόλαος Μηλιώνης, μέλος του ΕΕΣ, «η ενίσχυση των μέτρων πρόληψης των δασικών πυρκαγιών αποτελεί αναμφίβολα βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση. Ωστόσο, για να είναι αποτελεσματική η υποστήριξη, τα κεφάλαια της ΕΕ πρέπει να δαπανώνται με τρόπο που να διασφαλίζει τα καλύτερα δυνατά αποτελέσματα και τη βιωσιμότητά τους.»