Φορολογική Αποκέντρωση και Διαχείριση του ΕΝΦΙΑ

Ο Διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, Γιάννης Στουρνάρας, προτείνει στην κυβέρνηση μία στρατηγική για τη φορολογική αποκέντρωση, με επίκεντρο τον ΕΝΦΙΑ. Ο κύριος στόχος αυτής της πρότασης είναι η ενίσχυση της οικονομικής αυτονομίας των Δήμων, καθώς και ο εξορθολογισμός του κρατικού προϋπολογισμού μέσω της μείωσης των μεταβιβαστικών πληρωμών προς την τοπική αυτοδιοίκηση.

Στην ετήσια έκθεσή του για την ελληνική οικονομία, ο Γιάννης Στουρνάρας τονίζει την αναγκαιότητα να ανατεθεί η διαχείριση και η είσπραξη του φόρου ακίνητης περιουσίας, ύψους 2,3 δισ. ευρώ, στους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ). Υπογραμμίζει ότι ο ΕΝΦΙΑ, ο οποίος επιβάλλεται σε ακίνητα εντός των γεωγραφικών ορίων κάθε Δήμου, μπορεί να αποδειχθεί πιο αποτελεσματικός όταν διαχειρίζεται σε τοπικό επίπεδο.

Οι Δήμοι έχουν αμεσότερη γνώση της φορολογικής βάσης της περιοχής τους, γεγονός το οποίο μπορεί να οδηγήσει σε μείωση της γραφειοκρατίας και καλύτερη αναγνώριση των αδήλωτων εισοδημάτων από ακίνητα. Η πρόταση επισημαίνει επίσης ότι η τοπική αυτοδιοίκηση θα μπορέσει να χρησιμοποιήσει τα έσοδα του ΕΝΦΙΑ πιο στοχευμένα, εξυπηρετώντας τις ανάγκες της τοπικής κοινωνίας και ενισχύοντας τις υποδομές και τις κοινωνικές υπηρεσίες.

Προβληματισμοί και Στατιστικά

Η πρόταση αυτή, σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδος, έρχεται σε μια περίοδο όπου η Ελλάδα κατατάσσεται τελευταία μεταξύ των ευρωπαϊκών κρατών στον τομέα της φορολογικής αποκέντρωσης, με μόλις το 2,94% των φορολογικών εσόδων να διαχειρίζονται από τις τοπικές αρχές. Αυτή η πρόταση έχει τη δυνατότητα να ανατρέψει αυτή την κατάσταση, προσφέροντας μεγαλύτερη οικονομική αυτονομία στους Δήμους και ενδυναμώνοντας την ικανότητά τους να ανταποκρίνονται στις τοπικές ανάγκες.

Επιπλέον, η προτεινόμενη μεταρρύθμιση θα μπορούσε να συνεπάγεται και σαφή μείωση της γραφειοκρατίας, καθώς οι Δήμοι είναι συχνά καλύτερα εξοπλισμένοι να εντοπίσουν και να καταπολεμήσουν τη φοροδιαφυγή με βάση τη γνώση τους σχετικά με τα ακίνητα και τις χρήσεις τους στην περιοχή τους.

Πλεονεκτήματα και Μειονεκτήματα της Πρότασης

Η Τράπεζα της Ελλάδος επισημαίνει ότι, αν και η διαχείριση του ΕΝΦΙΑ από τους Δήμους είναι ένα «δύσκολο εγχείρημα», τελεί υπό την προϋπόθεση ενός προσεκτικού σχεδιασμού για την αποφυγή αναποτελεσματικών σχημάτων. Σημαντικά πλεονεκτήματα περιλαμβάνουν:

• Περιορισμένα περιθώρια φοροδιαφυγής: Επειδή η φορολογική βάση είναι το ακίνητο, το οποίο δεν μπορεί εύκολα να αλλοιωθεί.
• Ουδέτερος φόρος: Αλλαγές στους φορολογικούς συντελεστές δεν επιδρούν στη φορολογική βάση.
• Οργανωτική υποστήριξη: Οι Δήμοι γνωρίζουν καλύτερα την ακίνητη περιουσία στην περιφέρειά τους, διευκολύνοντας την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής.
• Ενίσχυση οικονομικής αυτοδυναμίας: Δίνει τη δυνατότητα στα έσοδα να χρησιμοποιηθούν για τοπικές ανάγκες και υποδομές.
• Ενίσχυση διαφάνειας και λογοδοσίας: Οι τοπικές αρχές θα πρέπει να λογοδοτούν για τη χρήση των πόρων στους πολίτες.
• Διανεμητική δικαιοσύνη: Μέσω προοδευτικών φορολογικών συντελεστών ή απαλλαγών για συγκεκριμένες κατηγορίες πολιτών.
• Ανάπτυξη τεχνογνωσίας: Η καλή διαχείριση ενδυναμώνει την αξιοπιστία και τις χρηματοδοτικές δυνατότητες των Δήμων.
• Εξοικονόμηση δημόσιων δαπανών: Η αποδοτική διαχείριση των εσόδων θα μπορούσε να οδηγήσει σε μειωμένες δημόσιες δαπάνες.

Ωστόσο, ενδέχεται να υπάρχουν και μειονεκτήματα. Η πλειοψηφία των Δήμων δεν διαθέτει την απαιτούμενη τεχνοκρατική υποδομή και θα χρειαστεί εκπαιδευτική υποστήριξη. Η αποτελεσματική διαχείριση του φόρου απαιτεί εξειδικευμένο προσωπικό και εμπειρία, γεγονός που συνεπάγεται ενδεχόμενη αύξηση του διοικητικού κόστους και κινδύνους κακοδιαχείρισης. Ωστόσο, η καλύτερη λογοδοσία προς τις τοπικές κοινωνίες μπορεί να αντισταθμίσει αυτούς τους κινδύνους περισσότερο.

Επιμέλεια: Κώστας Τσάβαλος