Οι Δασμοί και οι Επιπτώσεις τους στις Παγκόσμιες Αγορές

Η ανακοίνωση του Αμερικανού προεδρου, Ντόναλντ Τραμπ, σχετικά με τους κατ’ ευφημισμό «ανταποδοτικούς» δασμούς στις εισαγωγές από πάνω από 180 χώρες προκάλεσε έντονες αντιδράσεις στις παγκόσμιες αγορές. Η αντίκτυπη αυτή υπήρξε χειρότερη από τις εκτιμήσεις των επενδυτών, γεγονός που αποδείχθηκε με τη βουτιά των χρηματιστηρίων στο τέλος της εβδομάδας.

Συγκεκριμένα, οι τιμές των μετοχών υποχώρησαν παγκοσμίως την Πέμπτη, με την κατάσταση να επιδεινώνεται την Παρασκευή εξαιτίας της απάντησης της Κίνας, που επιβλήθηκαν δασμοί στις εισαγωγές αμερικανικών προϊόντων, καθώς και ελέγχους στις εξαγωγές ορισμένων σπάνιων γαιών. Ιδιαίτερα, η Wall Street υπήρξε το πιο έντονα πληττόμενο τμήμα της αγοράς, με τον δείκτη S&P 500 να κατρακυλά περίπου 11% στο διήμερο, σημειώνοντας μια συνολική κεφαλαιοποίηση που μειώθηκε κατά 5,4 τρις δολάρια, ενώ ο δείκτης Nasdaq υποχώρησε κατά 12%. Στην Ευρώπη, ο δείκτης Stoxx 50 παρουσίασε απώλειες περίπου 8% στο ίδιο χρονικό διάστημα.

Αυτό το κύμα πτώσης οδήγησε σε ένα γενικότερο σφυροκόπημα του δολαρίου, με την ισοτιμία του ευρώ να ανατιμάται προσωρινά πάνω από τα 1,10 δολάρια, αν και οι κέρδη αυτά περιορίστηκαν την Παρασκευή.

Η αντίδραση του Τραμπ και η επαναφορά των δασμολογικών συντελεστών σε επίπεδα προ Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου έχουν δημιουργήσει μία σαφή ετυμηγορία στους επενδυτές: Όλες οι οικονομίες θα υποστούν πλήγματα στο άμεσο μέλλον, όμως, η ίδια η αμερικανική οικονομία φαίνεται να είναι το μεγαλύτερο θύμα, κινδυνεύοντας να βυθιστεί σε ύφεση στο πλαίσιο ενός παγκόσμιου εμπορικού πολέμου.

Αυτό το σενάριο είναι ίσως ένα από τα μεγαλύτερα παράδοξα στην παγκόσμια οικονομία, καθώς η κυβέρνηση της μεγαλύτερης οικονομίας του κόσμου φαίνεται να αγνοεί όλες τις προειδοποιήσεις σχετικά με τις επιπτώσεις των πολιτικών της, τόσο για την ίδια όσο και για τις διαχρονικές της συμμαχίες.

Σημαντική είναι η εκτίμηση μεγάλων αμερικανικών τραπεζών, με την JP Morgan να προβλέπει ύφεση 0,3% για την αμερικανική οικονομία φέτος, μια σημαντική πτώση από την αναμενόμενη ανάπτυξη 1,3% πριν από τις ανακοινώσεις του Τραμπ, καθώς και αύξηση της ανεργίας στο 5,3%. Αντίστοιχα, οι ανησυχίες για την ανάπτυξη στην Ευρωζώνη είναι επίσης αυξημένες, με την Barclays να επισημαίνει πιθανούς κινδύνους ύφεσης στο δεύτερο εξάμηνο του 2025.

Οι πλατφόρμες των δασμών περιλαμβάνουν έναν ενιαίο συντελεστή 20% για τα προϊόντα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, γεγονός που ισχύει και για τα ελληνικά προϊόντα. Αν και οι ελληνικές εξαγωγές προς τις ΗΠΑ είναι περιορισμένες, στο 4,8% των συνολικών εξαγωγών, αφορούν κυρίως αγροτικά προϊόντα, καύσιμα, χάλυβα και αλουμίνιο. Οι άμεσες επιπτώσεις στην ελληνική οικονομία θα είναι μικρές, αλλά οι έμμεσες επιπτώσεις θα είναι πιο σημαντικές, καθώς αναμένεται να πληγούν οι βασικές αγορές εξαγωγών, όπως η Γερμανία και η Ιταλία.

Οι δασμοί του Τραμπ επιβλήθηκαν «επί δικαίων και αδίκων» και με ένα αυθαίρετο τρόπο που έχει προκαλέσει τριγμούς σε παραδοσιακούς συμμάχους και αντίπαλους της Αμερικής. Οι δασμοί αυτοί ποικίλουν ανάλογα με το ύψος του ελλείμματος που οι χώρες έχουν με τις ΗΠΑ, με την Κίνα να υφίσταται δασμούς 34%, οι οποίοι στην ουσία φτάνουν το 54% αν υπολογιστεί αντίκτυπος προηγούμενων μέτρων.

Η προσέγγιση αυτή, αν και μπορεί θεωρητικά να αναθεωρηθεί μέσω διμερών διαπραγματεύσεων, ανησυχεί τους αναλυτές, καθώς ο Τραμπ έχει εκφράσει την επιθυμία για μεγάλες παραχωρήσεις από τις άλλες χώρες, οι οποίες παραμένουν απίθανες.

Η σκληρή στάση των ΗΠΑ προκάλεσε άμεση ανταπόκριση από την Κίνα, που ανακοίνωσε δασμούς 34% στις αμερικανικές εισαγωγές, επιταχύνοντας την κλιμάκωση του εμπορικού πολέμου και θέτοντας σε κίνδυνο την παγκόσμια οικονομία. Επιπλέον, η πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, δήλωσε ότι η ΕΕ θα υπάρξει σθεναρή αντίδραση με αντίμετρα εφόσον δεν βρεθεί προοπτική συμφωνίας μέσω διαπραγματεύσεων.