Εορτασμός της 25ης Μαρτίου και ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου
Σήμερα, Τρίτη (25 Μαρτίου 2025), η Ελλάδα γιορτάζει δύο σημαντικά γεγονότα: τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου και την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης του 1821 εναντίον του τουρκικού ζυγού, έπειτα από 400 χρόνια σκλαβιάς. Ο στόχος ήταν η ίδρυση ενός ανεξάρτητου ελληνικού κράτους, το οποίο επιβιώνει μέχρι σήμερα.
Ο συνδυασμένος εορτασμός του Ευαγγελισμού και της Εθνικής Παλιγγενεσίας αναδεικνύει τη διαχρονική σχέση του ελληνισμού με την ορθοδοξία, διατηρώντας ζωντανές τις αξίες και την πολιτιστική κληρονομιά που ενώνουν τους Έλληνες.
Όπως συμβαίνει και με την 28η Οκτωβρίου, η 25η Μαρτίου σηματοδοτεί ουσιαστικά την αρχή της Επανάστασης και όχι τη λήξη της. Η διπλωματική εξέλιξη της Επανάστασης είχε αρχίσει από τα τέλη Φεβρουαρίου του 1821 στην Μολδοβλαχία (σημερινή Ρουμανία), από τον πρίγκηπα Αλέξανδρο Υψηλάντη.
Στην Ελλάδα, η εξέγερση ξεκίνησε στην Πελοπόννησο και γρήγορα εξαπλώθηκε στη Στερεά Ελλάδα και σε ολόκληρη τη χώρα. Σημαντικό ρόλο στην καλλιέργεια της εθνικής ταυτότητας, που ήταν απαραίτητη για την εκκίνηση της Επανάστασης, διαδραμάτισε ο νεοελληνικός Διαφωτισμός.
Ένας από τους πιο προβεβλημένους εκπρόσωπους του ήταν ο Ρήγας Φεραίος (Βελεστινλής), ο οποίος έχει καταγράψει τη φράση «καλύτερα μιας ώρας ελεύθερη ζωή, παρά 40 χρόνια σκλαβιά και φυλακή», που έχει συνδεθεί άρρηκτα με τον απελευθερωτικό αγώνα.
Η Σημασία της 25ης Μαρτίου
Κατά τους λαϊκούς θρύλους, η Επανάσταση ξεκίνησε από τα Καλάβρυτα, και συγκεκριμένα από την Αγία Λαύρα. Εκεί, ο Μητροπολίτης Παλαιών Πατρών Γερμανός ύψωσε κρυφά τη σημαία της Επανάστασης στις 25 Μαρτίου 1821, δίνοντας το έναυσμα για τον απελευθερωτικό αγώνα.
Το ιστορικό αυτό γεγονός καταγράφηκε και τονίστηκε, καθώς συνδέει την Εκκλησία και τη θρησκευτική παράδοση με την Επανάσταση. Η ημερομηνία επιλέχθηκε και λόγω της θρησκευτικής της σημασίας, αλλά και γιατί πίστευαν ότι θα μπορούσαν να κρύψουν την Επανάσταση μέσα στους θρησκευτικούς πανηγυρισμούς, έτσι ώστε κάθε χρόνο να γιορτάζεται αυτή η επέτειος στις 25 Μαρτίου.
Ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου
Η 25η Μαρτίου είναι επίσης αφιερωμένη στον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου, μία εκ των μεγαλύτερων γιορτών της Ορθοδοξίας.
Η λέξη “Ευαγγελισμός” προέρχεται από την ομηρική λέξη ευάγγελος, που σημαίνει αγγελιοφόρος καλών ειδήσεων. Αυτή είναι η ημέρα κατά την οποία ο Αρχάγγελος Γαβριήλ ανήγγειλε στην Παναγία ότι θα φέρει στον κόσμο το Σωτήρα, τον Ιησού Χριστό, με τα λόγια: «Χαῖρε, Κεχαριτωμένη, ὁ Κύριος μετὰ σοῦ. Εὐλογημένη σύ ἐν γυναιξίν».
Σύμφωνα με τον Ευαγγελιστή Λουκά, ο Αρχάγγελος ζήτησε τη συγκατάθεση της Παναγίας για την ενσάρκωση του Θείου Λόγου. Η Παναγία εξέφρασε αμφιβολίες για το πώς θα μπορούσε να κυοφορήσει, καθώς δεν είχε κοινωνική επαφή με κάποιον άνδρα. Ο Γαβριήλ την διαβεβαίωσε ότι αυτό είναι το θέλημα του Θεού και ότι Αυτός θα φροντίσει για όλα. Της ανέφερε μάλιστα το παράδειγμα της Ελισάβετ, η οποία, παρά την ηλικία της και την αδυναμία της να τεκνοποιήσει, γέννησε με τη βοήθεια του Θεού.
Η Παναγία δέχτηκε το θεϊκό μήνυμα με ταπεινότητα και έτσι εκπλήρωσε τον ρόλο της ως Μητέρα του Χριστού. Ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου είναι μια χαρμόσυνη γιορτή μέσα στην περίοδο του πένθους της Σαρακοστής και, ως θεομητορική εορτή, αφιερωμένη στην Παναγία, είναι ιδιαίτερα σημαντική, επιτρέποντας την κατανάλωση ψαριού, ελαιόλαδου και οίνου.
Σύμφωνα με το έθιμο, στο οικογενειακό τραπέζι της 25ης Μαρτίου, η τιμητική θέση ανήκει στον μπακαλιάρο, ο οποίος συνοδεύεται από σκορδαλιά.
