Εγγραφή των Ναυτοπροσκοπικών Σκαφών στην Άυλη Πολιτιστική Κληρονομιά της Ελλάδας
Περισσότερα από 100 ξύλινα ναυτοπροσκοπικά σκάφη που διαπλέουν τα νερά του Αιγαίου με το πανί «λατίνι» αποκτούν από τις 6 Μαΐου τη θέση τους στην Άυλη Πολιτιστική Κληρονομιά της Ελλάδας. Το Υπουργείο Πολιτισμού ανακοίνωσε την καταχώρηση της ιστιοπλοΐας με το πανί «λατίνι» στο Εθνικό Ευρετήριο, προχωρώντας στην εφαρμογή της σύμβασης για τη διάσωση της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς, που ισχύει από το 2006.
Το πανί «λατίνι» είναι ένα τριγωνικό ιστίο που χρησιμοποιούνταν με διάφορες παραλλαγές σε αλιευτικά και εμπορικά σκάφη στη Μεσόγειο. Προτού φτάσει το τρέχον αιώνα, είχε αξιοποιηθεί επίσης σε πολεμικά, πειρατικά και καταδρομικά σκάφη. Σήμερα, η χρήση του περιορίζεται στο ναυτοπροσκοπισμό και σε αναψυχή σε βάρκες και καΐκια κατά μήκος των ελληνικών ακτών.
«Οι Ναυτοπρόσκοποι διαθέτουν 100 ναυτοπροσκοπικές λέμβους σε όλη την Ελλάδα», αναφέρει ο κ. Σταύρος Δημητρόπουλος, Γενικός Έφορος του Σώματος Ελλήνων Προσκόπων. Τα σκάφη βρίσκονται σε περιοχές όπως η Θεσσαλονίκη, η Αθήνα, η Καλαμάτα και η Ρόδος, προσφέροντας τη δυνατότητα σε εκατοντάδες παιδιά ηλικίας 7 έως 18 ετών να μάθουν την παραδοσιακή ναυτική τέχνη και να εξερευνήσουν τις ακτές της χώρας.
Η κληρονομιά της ιστιοπλοΐας με πανί «λατίνι» ενσωματώνει μία μακρά παράδοση ναυσιπλοΐας που έχει αναπτυχθεί σε λιμάνια και ναυτότοπους σε όλη την Ελλάδα. Σχετίζεται άμεσα με την παραδοσιακή τέχνη της ξυλοναυπηγικής και της κατασκευής πανιών, αποτελώντας εκφάνσεις των τοπικών γνώσεων και τεχνικών των κοινοτήτων του Αιγαίου.
Οι ναυτοπροσκοπικές λέμβοι φέρουν δύο λάτίνες, γνωστές ως «μεγίστη» και «ακάτιος», καθώς και έναν φλόκο. Τα σκάφη αυτά χρησιμοποιούνται υπό την καθοδήγηση πάνω από 200 εκπαιδευμένων κυβερνητών, οι οποίοι έχουν εκπαιδευτεί σε πιστοποιημένες σχολές Κυβερνήτη ιστιοφόρου του Σώματος Ελλήνων Προσκόπων, εξασφαλίζοντας τη σωστή αξιοποίηση και ασφάλεια κατά την πλοήγηση.
«Τα σκάφη μας είναι ένα σημαντικό εργαλείο για την εκπαίδευση και προσωπική ανάπτυξη των νέων μελών μας», σημειώνει ο Δημητρόπουλος. Η χρήση τους ενισχύει τις αξίες της ομαδικότητας, της συνεργασίας και της περιβαλλοντικής συνείδησης, στοιχεία που είναι ζωτικής σημασίας για τη σύγχρονη κοινωνία.
Η εγγραφή της τέχνης του «λατίνι» ως μέρους της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς της Ελλάδας υπογραμμίζει τη σπουδαιότητα που έχει για τους ναυτοπροσκόπους και την ευρύτερη κοινότητα. Τα πανιά αυτά αποτελούν βασικά εργαλεία για την εκπαίδευση και ανάπτυξη δεξιοτήτων, προσφέροντας κίνητρα για τη διασύνδεση των νέων με την πολιτιστική τους κληρονομιά.
Η ένταξη αυτή έχει εξαιρετική σημασία για το Σώμα Ελλήνων Προσκόπων, δήλωσε ο κ. Δημήτρης Μαρούσος, Έφορος Ναυτοπροσκόπων, επισημαίνοντας πως η παραδοσιακή ναυσιπλοΐα με πανί «λατίνι» διατηρεί και μεταφέρει τη ναυτική κληρονομιά. Μέσω των ναυτοπροσκοπικών δράσεων, οι νέες γενιές μαθαίνουν αυτήν τη σημαντική δεξιότητα και εξασφαλίζουν τη συνέχειά της για το μέλλον.
Η Ελλάδα συμμετέχει σε διεθνική υποψηφιότητα για την αναγνώριση της τέχνης της ιστιοπλοΐας με πανί «λατίνι» και ψάθα, μαζί με τη Σουηδία, την Ισπανία, την Ιταλία και την Κροατία, οδεύοντας προς την καταχώρισή της στον Κατάλογο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ανθρωπότητας, σύμφωνα με την UNESCO. Η υποψηφιότητα θα αξιολογηθεί το 2026.
Πέρα από την τέχνη της παραδοσιακής ιστιοπλοΐας, άλλες τρεις νέες καταχωρίσεις στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς είναι το «παναΰρι του ‘Αι Σουλά» στη Ρόδο, η Μπιμπίλα (δαντέλα με τη βελόνα) στη Νέα Μάκρη Αττικής και η παραδοσιακή τεχνολογία παραγωγής κατραμιού.
Σύμφωνα με το Υπουργείο Πολιτισμού, η συλλογή και επεξεργασία των στοιχείων αυτών είναι αποτέλεσμα συνεργασίας μεταξύ κοινοτήτων και πολιτιστικών φορέων, που αποσκοπεί στη διαφύλαξη και μεταφορά των παραδόσεων στις επόμενες γενιές. Η τακτική καταχώριση και αναβάθμιση του Εθνικού Ευρετηρίου Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς αποτελεί μία οργανωμένη προσπάθεια για την ανάδειξη της πολιτιστικής μας ταυτότητας.
Η Υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη χαρακτήρισε την εγγραφή των νέων στοιχείων αυτής της κληρονομιάς σημαντική για την πολιτιστική μας κληρονομιά, υπογραμμίζοντας τη σημασία της για την εθνική μας ταυτότητα. Η διαφύλαξη αυτής της κληρονομιάς είναι μία πρωταρχική προτεραιότητα του Υπουργείου, και η διαδικασία αυτή είναι αποτέλεσμα συλλογικής προσπάθειας, με στόχο την προστασία και ανάδειξη της ζωντανής κληρονομιάς της χώρας μας.
