Νέοι Στρατηγικοί Σχεδιασμοί της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Ενεργειακή Πολιτική

Η Ευρωπαϊκή Ένωση ανακοίνωσε ότι θα μας παρουσιάσει την Τρίτη τους μηχανισμούς που σκοπεύει να εφαρμόσει προκειμένου να θέσει φρένο στις νέες συμφωνίες με τη Ρωσία για φυσικό αέριο και να καταργήσει σταδιακά τις υπάρχουσες συμβάσεις με τη Μόσχα. Ο στόχος είναι να τερματιστούν οι ενεργειακές σχέσεις που διαρκούν δεκαετίες με τον προμηθευτή φυσικού αερίου που κάποτε θεωρείτο κορυφαίος στην Ευρώπη.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει ήδη θέσει έναν μη δεσμευτικό στόχο να σταματήσει την εξάρτησή της από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα έως το 2027, μια απόφαση που ελήφθη μετά την επίθεση της Ρωσίας στην Ουκρανία το 2022. Αυτός ο στόχος αποδεικνύει τη δέσμευση της ΕΕ να μειώσει την εξάρτησή της από τα ρωσικά ενεργειακά αποθέματα και να ενισχύσει την ενεργειακή της ασφάλεια.

Η Ανακοίνωση του Οδικού Χάρτη

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το εκτελεστικό όργανο της ΕΕ, θα δημοσιεύσει έναν «οδικό χάρτη» την Τρίτη, το οποίο θα περιλαμβάνει πιο συγκεκριμένα σχέδια για την επίτευξη του στόχου αυτού. Ανάμεσα στα προτεινόμενα μέτρα περιλαμβάνονται η απαγόρευση νέων συμφωνιών για την εισαγωγή ρωσικού φυσικού αερίου και η κατάργηση συμβολαίων άμεσης πληρωμής. Σύμφωνα με πηγές που μίλησαν στο Reuters, αυτά τα μέτρα αναμένεται να ξεκινήσουν τη διαδικασία αποδέσμευσης από την εξάρτηση από τη Ρωσία.

Η Επιτροπή εξετάζει επίσης νομικές επιλογές που θα επιτρέψουν στις ευρωπαϊκές εταιρείες να ακυρώσουν τις υφιστάμενες συμβάσεις με τη Ρωσία μέχρι το τέλος του 2027. Βέβαια, νομικοί αναλυτές προειδοποιούν ότι η επικ invocation of “force majeure” may be difficult to justify, and buyers may face penalties or legal challenges for doing so.

Διαδικασία Νομοθέτησης

Οποιαδήποτε πιθανή νομική λύση δεν θα είναι άμεση. Η Επιτροπή θα πρέπει να υποβάλει νομοθετικές προτάσεις τις επόμενες μήνες, οι οποίες θα χρειάζονται την έγκριση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και την υποστήριξη από μια ενισχυμένη πλειοψηφία των κρατών-μελών της ΕΕ, ανάλογα με το είδος του προτεινόμενου νομικού μέτρου. Υπάρχει επίσης η πιθανότητα τροποποιήσεων πριν από την τελική δημοσίευση του οδικού χάρτη.

Σημειώνεται ότι το 19% του φυσικού αερίου της Ευρώπης εξακολουθεί να προέρχεται από τη Ρωσία, κυρίως μέσω του αγωγού TurkStream και από μεταφορές υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG). Ωστόσο, αυτό το ποσοστό είναι σημαντικά μειωμένο σε σχέση με το 40% που προμήθευε η Ρωσία πριν από το 2022. Παρά τις μειωμένες παραδόσεις, οι ευρωπαίοι αγοραστές διατηρούν συμβάσεις «take-or-pay» με τη Gazprom, που τους υποχρεώνουν να καταβάλλουν πληρωμές, ακόμα και αν αρνούνται τις παραδόσεις του φυσικού αερίου.

Ανάγκη για Εναλλακτικές Πηγές Ενέργειας

Στο πλαίσιο των προσπαθειών της να μειώσει την εξάρτησή της από τη Ρωσία, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει εκφράσει την επιθυμία να ενισχύσει τις αγορές αμερικανικού LNG, ένα βήμα που είχε ζητήσει και ο πρώην πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ, προκειμένου να περιορίσει το εμπορικό πλεόνασμα της ΕΕ με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Αυτή η στροφή προς εναλλακτικές πηγές ενέργειας αποσκοπεί στη δημιουργία ενός σταθερού και ασφαλούς ενεργειακού τοπίου για την Ευρώπη.

Η Επιτροπή ανησυχεί επίσης για τις τιμές της ενέργειας και τονίζει ότι οι οποιεσδήποτε δράσεις για τον περιορισμό των ρωσικών ενεργειακών εισαγωγών πρέπει να επιφέρουν μεγαλύτερο πλήγμα στη Μόσχα παρά στην ΕΕ, και να ληφθεί υπόψη ο αντίκτυπος στο κόστος των καυσίμων για τους πολίτες και τις επιχειρήσεις.

Πολιτικές Προκλήσεις και Διεθνείς Σχέσεις

Η επιβολή κυρώσεων θα ήταν ο πιο άμεσος τρόπος για να σταματήσει η ΕΕ τις εισαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου. Ωστόσο, οι κυρώσεις απαιτούν ομόφωνη υποστήριξη και από τα 27 κράτη μέλη της ΕΕ. Προβλήματα συναντώνται από χώρες όπως η Σλοβακία και η Ουγγαρία, οι οποίες συνεχίζουν να προμηθεύονται αέριο μέσω ρωσικών αγωγών και έχουν δηλώσει ότι θα αντιταχθούν σε τέτοιες ενέργειες.

Η Ουάσινγκτον ασκεί πίεση στη Ρωσία για την επίτευξη μιας ειρηνικής συμφωνίας με την Ουκρανία, γεγονός που μπορεί, αν επιτευχθεί, να επαναφέρει τη ροή ρωσικής ενέργειας και να χαλαρώσει τις κυρώσεις. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αρχικώς είχε προγραμματίσει να δημοσιεύσει τον οδικό χάρτη της τον Μάρτιο, αλλά οι διαδικασίες καθυστέρησαν λόγω της αβεβαιότητας γύρω από αυτές τις γεωπολιτικές εξελίξεις.