Πώς η κατανάλωση πολλής ζάχαρης ως παιδί επηρεάζει το υπόλοιπο της ζωής σου

Αν έχεις εκτεθεί από μικρή ηλικία σε γλυκές τροφές κατά πάσα πιθανότητα θα τις προτιμάς και για το υπόλοιπο της ζωής σου, λέει νέα έρευνα.

Τα παιδιά σήμερα καταναλώνουν πολλή περισσότερη ζάχαρη από όση συνίσταται από τους ειδικούς αλλά αυτή η συνήθεια έχει επιπτώσεις και πολύ μετά την παιδική ηλικία. Νέες έρευνες αποκαλύπτουν πως η κατανάλωση ζάχαρης σε παιδική ηλικία διαμορφώνει το υπόλοιπο της ζωής ενός ανθρώπου.

Οι γονείς γνωρίζουν ότι η κατανάλωση μεγάλης ποσότητας ζάχαρης μπορεί να βλάψει τα παιδιά αλλά νέες έρευνες αποκαλύπτουν πόση είναι αυτή η ζημιά που μπορεί να προκαλέσει.

Νέα έρευνα που δημοσιεύεται στο περιοδικό Science ανακάλυψε ότι η ζημιά συνεχίζεται και κατά την ενήλικη ζωή με υψηλή πίεση και διαβήτη τύπου 2 να είναι τα πιο κοινά χαρακτηριστικά σε άτομα που έχουν εκτεθεί σε μεγάλες ποσότητες ζάχαρης από παιδική ηλικία.

Τα αποτελέσματα της έρευνας αυτής και άλλων ανάλογων, ξεκαθαρίζουν πως η ανάγκη για κάτι γλυκό στην παιδική ηλικία είναι σε πολύ πιο χαμηλό επίπεδο αναλογικά με αυτό που καταναλώνεται τελικά. Αν και η πολλή ζάχαρη είναι επιζήμια και για τους ενήλικες, όπως φαίνεται από την έρευνα είναι ιδιαίτερα επιβλαβής στην ηλικία εκείνη που διαμορφώνονται οι γευστικές προτιμήσεις.

Αν έχεις εκτεθεί από μικρή ηλικία σε γλυκές τροφές κατά πάσα πιθανότητα θα τις προτιμάς και για το υπόλοιπο της ζωής σου περισσότερο από κάποιο άλλο άτομο που δεν έχει ανάλογη προτίμηση, είπε η Tadeja Gracner, επιστήμονας του πανεπιστημίου της Νότιας Καλιφόρνια και συνσυντάκτρια της έρευνας. Η ζάχαρη σε φυσική μορφή υπάρχει σε ορισμένα τρόφιμα όπως τα φρούτα αλλά συχνά προστίθεται σε επεξεργασμένες τροφές.

Για παράδειγμα, τα παιδιά στις ΗΠΑ, καταναλώνουν αρκετή έξτρα ζάχαρη από τέτοια τρόφιμα, καταναλώνοντας κατά μέσο όρο 17 κουταλιές του γλυκού τη μέρα, σχεδόν δηλαδή 300 θερμίδες. Αυτό είναι αρκετά παραπάνω από το 10% των θερμίδων σε προστιθέμενη ζάχαρη που συστήνεται για καθημερινή κατανάλωση από τους ειδικούς για παιδιά ηλικίας άνω των 2 ετών και πολύ περισσότερη από το ιδανικό των 5% του συνόλου των προσλαμβανομένων θερμίδων που ορίζει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας.

Το 10% μεταφράζεται περίπου σε 100 έως 200 θερμίδες σε συνάρτηση με την ηλικία του παιδιού. Τα παιδιά κάτω των 2 ετών δεν θα πρέπει να καταναλώνουν καθόλου πρόσθετη ζάχαρη. Στόχος είναι η μείωση της κατανάλωσης ζάχαρης σε παιδιά ωστόσο η μείωση των αριθμών αυτών αποτελούν μία πρόκληση σε μία κοινωνία όπου η ζάχαρη οργιάζει και όχι μόνο σε γλυκά. Η ζάχαρη βρίσκεται σε αναψυκτικά, δημητριακά, σνακ και σε κάθε βρεφική τροφή. Το ότι τα παιδιά και τα γλυκά είναι ένας κοινός συνδυασμός είναι τόσο ευρέως αποδεκτό που ορισμένοι παιδίατροι δίνουν γλειφιτζούρια.

«Δεν είναι ότι δεν πρέπει να δίνεις καθόλου γλυκό στο παιδί σου» λέει η Gracner αλλά η έρευνά της και άλλες έρευνες διευκρινίζουν πως «μειώνοντας την πρόσθετη ζάχαρη είναι ζωτικής σημασίας για την μακροχρόνια υγεία».

Ένα ιδανικό πείραμα σε ρεαλιστικές συνθήκες

Για να ερευνήσει την επίδραση της κατανάλωσης ζάχαρης στην παιδική ηλικία, η Gracner και η ομάδα της έκαναν ένα μοναδικό φυσικό πείραμα.Κατά τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, η Βρετανία έθεσε αυστηρά όρια στην ποσότητα ζάχαρης και γλυκών που θα μπορούσαν να αγοράσουν οι καταναλωτές.

Αυτό συνεχίστηκε μέχρι το 1953, —πολύ μετά το πέρας των επιπτώσεων στην υγεία που μπορεί να αποδοθούν στον πόλεμο. Οι ερευνητές συνέκριναν τα παιδιά που γεννήθηκαν λίγο πριν από το τέλος του σιτηρεσίου, με αυτά που συνελήφθησαν ή γεννήθηκαν αμέσως μετά. Δεδομένου ότι η κατανάλωση ζάχαρης διπλασιάστηκε αμέσως μετά την άρση του σιτηρεσίου, μπορούσαν με σιγουριά να υποθέσουν ότι η τελευταία ομάδα έτρωγε πολύ περισσότερη ζάχαρη τα πρώτα της χρόνια τους.

Με τη χρήση μιας εκτεταμένης βάσης δεδομένων για την υγεία από την βρετανική κυβέρνηση, στη συνέχεια παρακολούθησαν δεκαετίες αργότερα την κατάσταση της υγείας περίπου 60.000 από τα παιδιά εκείνης της εποχής. Όσα είχαν εκτεθεί σε λογικά ποσοστά είχαν 35% μικρότερο κίνδυνο εκδήλωσης διαβήτη και 20% μικρότερο κίνδυνο για υπέρταση στην ενήλικη ζωή τους από εκείνους που γεννήθηκαν σε έναν κόσμο με απεριόριστη ζάχαρη. Αυτά τα αποτελέσματα συνάδουν με τα ευρήματα ότι οι συνθήκες στη μήτρα και στις αρχές της ζωής ενός ανθρώπου δημιουργούν τις συνθήκες για τη μετέπειτα υγεία ή ασθένεια.

Η ζάχαρη επίσης βλάπτει τα παιδιά από νωρίς

Άλλη έρευνα ξεκαθαρίζει απόλυτα ότι η υπερβολική κατανάλωση ζάχαρης επηρεάζει επίσης την υγεία των παιδιών όταν είναι ήδη σε μικρή ηλικία. Ένα είναι σίγουρο, ότι οι τροφές με ζάχαρη έχουν ισχυρή πυκνότητα σε θερμίδες η οποία με τη σειρά της συμβάλλει στην παχυσαρκία. Ένα στα 5 παιδιά στις ΗΠΑ, ανάμεσά τους και το 13% παιδιών ηλικία από 2 έως 5 ετών, που έχουν παχυσαρκία, συχνά η υγεία τους παρουσιάζει και άλλα προβλήματα υγείας.

Σε μία επιστημονική μελέτη που δημοσιεύθηκε τον Δεκέμβριο, μία κυβερνητική επιτροπή, που είχε την ευθύνη της ενημέρωσης των διατροφικών κατευθυντήριων γραμμών κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η έκθεση παιδιών και εφήβων σε λιγότερα ροφήματα με ζάχαρη και σνακ – μαζί με λιγότερα αλμυρά σνακ και λιγότερα κόκκινα και επεξεργασμένα κρέατα – «σχετίζεται με χαμηλότερο κίνδυνο παχυσαρκίας». Η υπερβολική πρόσθετη ζάχαρη συνδέεται επίσης με την αύξηση των ποσοστών διαβήτη τύπου 2 στα παιδιά. Αυτή η μέχρι πολύ πρόσφατα ασθένειες των ενηλίκων, πλέον επηρεάζει πάνω από 50.000 παιδιά.

Μελέτες δείχνουν ότι κάθε ημερήσια μερίδα 8 ml ζαχαρούχων ποτών (συμπεριλαμβανομένων 100% χυμών φρούτων) που καταναλώνουν τα αγόρια σχετίζεται με 34% αύξηση της αντίστασης στην ινσουλίνη. Αντίθετα, τα υψηλά επίπεδα ινσουλίνης μειώθηκαν μετά από μόλις εννέα ημέρες, όταν οι ερευνητές μείωσαν την πρόσληψη ζάχαρης σε 43 μαύρα και ισπανόφωνα παιδιά με παχυσαρκία στο 10% της διατροφής τους. Στα ίδια παιδιά επίσης, το λίπος στο συκώτι τους μειώθηκε σημαντικά μετά τη μείωση της πρόσληψης ζάχαρης, κάτι που είναι σημαντικό επειδή αυτό το λίπος μπορεί να εμποδίσει τη λειτουργία του ήπατος και να οδηγήσει σε καρκίνο και άλλες ασθένειες. Άλλη επίδραση στην υγεία των παιδιών που καταναλώνουν πολλή ζάχαρη αφορά στα κορίτσια, καθώς έχει αποδειχθεί ότι τους έρχεται νωρίτερα η περίοδος από άλλα κορίτσια της ηλικίας τους που καταναλώνουν λιγότερη ζάχαρη και φυσικά υψηλότερα ποσοστά σε φθορές στα δόντια.

Ένα πράγμα που δεν κάνει η ζάχαρη στα παιδιά είναι τα κάνει υπερκινητικά. Ο μύθος αυτός που αιωρούνταν επί δεκαετίες καταρρίφθηκε από έρευνες στη δεκαετία του 1990. Ωστόσο μπορεί να οδήγησε σε άλλα γνωστικά προβλήματα. Μία μελέτη σε αρσενικά ενήλικα ποντίκια εντόπισε μειωμένη προσοχή και αυξημένη παρορμητικότητα σε όσους είχαν λάβει πολλή φρουκτόζη ως μωρά.

Μικρές δόσεις ζάχαρης μπορούν να δώσουν σπουδαία αποτελέσματα

Δεν χρειάζεται πολλή ζάχαρη για να προκληθούν τέτοιου είδους αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία. Όταν οι νεαροί ενήλικες κατανάλωναν διάφορες ποσότητες ζάχαρης σε ζαχαρούχα ποτά για δύο εβδομάδες, εκείνοι που έπαιρναν το 25% των ημερήσιων θερμίδων τους ως πρόσθετη ζάχαρη κατέγραψαν τις περισσότερες αυξήσεις στα επίπεδα λίπους στο ήπαρ και χοληστερόλης στο αίμα. Αλλά το πρόβλημα αυτό εμφανίστηκε και σε άτομα που κατανάλωναν μόλις 10%.

Οι ειδικοί τονίζουν πως αυτά τα αποτελέσματα θα ήταν όμοια στα περισσότερα παιδιά εκτός από εκείνα που έχουν φυσική δραστηριότητα, όπου σε αυτή την περίπτωση η ζάχαρη θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί από τον οργανισμό τους ως ενέργεια. Ιδιαίτερα επιβλαβές για το συκώτι είναι το σιρόπι καλαμποκιού με υψηλή περιεκτικότητα σε φρουκτόζη που βρίσκεται στα περισσότερα ζαχαρούχα ποτά και σε πολλά εξαιρετικά επεξεργασμένα τρόφιμα.

Αυτό συμβαίνει επειδή ένα ένζυμο περιορίζει την ποσότητα της γλυκόζης που μπορεί να σταλεί στο όργανο από τα έντερα ταυτόχρονα, αλλά δεν υπάρχει αντίστοιχο ένζυμο για τη φρουκτόζη. Όταν μπαίνει μεγάλη ποσότητα ταυτόχρονα, «ένα μεγάλο μέρος καταλήγει να αποθηκεύεται ως λίπος στο συκώτι», λένε οι ειδικοί.

Πώς να γίνεις «λαγωνικό» της ζάχαρης

Το να επιχειρήσει κάποιος να μειώσει την πρόσληψη του ποσοστού πρόσθετης ζάχαρης είναι δύσκολη υπόθεση.

Πρέπει να γίνει Σέρλοκ Χολμς, λέει ο Joshua Tarkoff, παιδοενδοκρινολόγος στο παιδιατρικό νοσοκομείο Nicholas στο Μαϊάμι, ο οποίος συχνά συμβουλεύει τους γονείς ¨στο πώς να μειώσουν τη ζάχαρη. Πολύ βοηθητικό είναι να διαβάζει κανείς τις ετικέτες στα τρόφιμα αλλά και εκεί υπάρχει ένα πρόβλημα καθώς μπορεί να αναγράφεται με δεκάδες διαφορετικούς τρόπους στις λίστες των συστατικών. Ανάμεσά τους οι μαλτόζη, δεξτρόζη, σιρόπι καλαμποκιού με υψηλή περιεκτικότητα σε φρουκτόζη, ακόμη και ως φυσικό συμπύκνωμα φρουτοχυμού, «που μπορεί να ακούγεται καλό, παρόλο που δεν είναι».

Αυτό που θα μπορούσε να βοηθήσει σημαντικά είναι η απαίτηση από τις εταιρείες να υπάρχουν διευκρινίσεις στις ετικέτες.Μία έρευνα έδειξε ότι η απεικόνιση δίπλα στο κάθε συστατικό αναφορικά με τα γλυκαντικά σε ροφήματα μείωσε την αγορά των προϊόντων κατά 17% από γονείς.

Εντωμεταξύ, αυτό που βοηθά τους γονείς είναι να επικεντρώνονται σε συγκεκριμένους τύπους τροφών. Για παράδειγμα τα γλυκά και τα μπισκότα προφανώς έχουν μεγάλες ποσότητες πρόσθετης ζάχαρης. Αυτό που επίσης βοηθά είναι οι γονείς να ενθαρρύνουν τα παιδιά να πίνουν αρκετό νερό και λιγότερα ροφήματα με πρόσθετη ζάχαρη. «Αν έχουν για πρωινό χυμό, σοκολατούχο γάλα για μεσημεριανό, ενεργειακό ρόφημα μετά το σχολείο και αναψυκτικό στο δείπνο, αυτό αυτόματα είναι εκατοντάδες θερμίδες και δεν ικανοποιεί το αίσθημα του κορεσμού» λέει ο Tarkoff.

Μην την «πατάτε» με τις ετικέτες που γράφουν ότι ο χυμός φρούτων είναι 100% φυσικός ή έχει υψηλή περιεκτικότητα σε βιταμίνη C. Οι ερευνητές θεωρούν ότι αυτά είναι παραπλανητικά για τους γονείς ώστε να θεωρούν ότι είναι λιγότερο βλαβερά από ότι είναι στην πραγματικότητα.

Το πρωινό είναι επίσης ένας κοινός ένοχος. Τα συσκευασμένα δημητριακά για το πρωινό που τρώνε πολλά παιδιά είναι στην πραγματικότητα «ένα ημί-υγρό επιδόρπιο», λέει ο Tarkoff.

Η επιλογή απλής βρώμης με φρούτα μπορεί να μειώσει τη ζάχαρη το πρωί. Τα σνακ που τρώνε τα παιδιά κατά τη διάρκεια της ημέρας αποτελούν μεγαλύτερη πρόκληση, καθώς τα περισσότερα περιέχουν υψηλές ποσότητες ζάχαρης. Το ίδιο ισχύει και για τα fast food. Τα επεξεργασμένα τρόφιμα μπορεί να είναι βολικά, αλλά όσο περισσότερα ολόκληρα τρόφιμα και σπιτικά γεύματα τρώει ένα παιδί, τόσο λιγότερη ζάχαρη καταναλώνει. Είναι επίσης χρήσιμο για τους γονείς να αποφεύγουν να δίνουν σε ένα παιδί μια γλυκιά λιχουδιά για να καταπραΰνουν το κλάμα ή μία άβολη συνθήκη.

«Οι άνθρωποι μπορούν να εθιστούν στην άνεση που προσφέρει το αγαπημένο τους φαγητό με υψηλή περιεκτικότητα σε ζάχαρη», μια νοοτροπία που μπορεί να ξεκινήσει από την παιδική ηλικία, λένε οι ερευνητές. Αν και μπορεί να είναι δελεαστικό να βασίζεστε σε τεχνητές γλυκαντικές ουσίες, αυτές φέρουν μαζί τους δικούς τους κινδύνους. Η κοινή γλυκαντική ουσία σουκραλόζη, για παράδειγμα, έχει συνδεθεί με την παχυσαρκία, καθώς και με τη φλεγμονή του ήπατος και τις βλάβες στα ευεργετικά μικρόβια του εντέρου, σύμφωνα με μια έρευνα που δημοσιεύτηκε το 2024.

Ωστόσο, ο πλήρης περιορισμός των προστιθέμενων σακχάρων δεν είναι ρεαλιστικός. Στα πρώτα χρόνια ενός παιδιού οι γονείς είναι οι διατροφικοί του φύλακες, αλλά αυτή η φούσκα σκάει πολύ σύντομα. «Ο στόχος είναι να προσπαθήσουμε να μάθουμε στα παιδιά τα όρια – πότε να τρώνε ζάχαρη και πόση», λέει η Gracner.

DNEWS