Διευκρινίσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας για τους Όρους Δόμησης Οικισμών

Το Συμβούλιο της Επικρατείας έχει εκδώσει πρόσφατα ανακοίνωση, προσδιορίζοντας λεπτομερώς τις διαδικασίες σχετικά με την επεξεργασία δύο προεδρικών διαταγμάτων που σχετίζονται με τους όρους δόμησης και την μη επέκταση των οικισμών.

Το κομβικό σημείο της ανακοίνωσης εντοπίζεται στις διατάξεις που πρότεινε το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ) για τη Ζώνη Γ’. Αυτές οι ρυθμίσεις κρίθηκαν μη νόμιμες από το ΣτΕ, καθώς περιλάμβαναν εκτάσεις που δεν πληρούσαν τις προϋποθέσεις για να ενταχθούν εντός των ορίων οικισμού.

Πιο αναλυτικά, το παρελθόν έτος, το ΣτΕ είχε παραλάβει σχέδιο Προεδρικού Διατάγματος το οποίο είχε εγκριθεί ως νόμιμο τον Αύγουστο του 2024 (γνωμοδότηση 74/2024). Η απόφαση αυτή λήφθηκε από το Ε’ τμήμα του ΣτΕ με πρόεδρο την αντιπρόεδρο Μαργαρίτα Γκορτζολίδου και εισηγήτρια την πάρεδρο Ζωή Θεοδωρικάκου. Το σχέδιο αφορούσε τη συνένωση δύο ήδη ισχυόντων οικιστικών διαταγμάτων, που διευθέτησαν τα κριτήρια οριοθέτησης και τους όρους δόμησης για οικισμούς που είναι εκτός σχεδίου πόλεως προ του 1923, καθώς και για τους οικισμούς της χώρας με πληθυσμό έως 2.000 κατοίκους.

Ως προς τη διαδικασία, επισημαίνεται ότι ήταν σε ισχύ δύο προεδρικά διατάγματα: το πρώτο αφορούσε τους οικισμούς που εκτεινόταν προ του 1923 και είχε εκδοθεί το 1981, ενώ το δεύτερο αφορούσε τους οικισμούς μίας πληθυσμιακής κλίμακας μέχρι 2.000 κατοίκων και χρονολογείται από το 1985. Οι ρυθμίσεις του πρώτου διατάγματος καθόρισαν τα όρια των υφιστάμενων οικισμών που δεν είχαν εγκεκριμένο ρυμοτομικό σχέδιο, μαζί με τους όρους δόμησης που ισχύουν για αυτούς.

Μετά την τελική γνωμοδότηση του ΣτΕ, το ΥΠΕΝ επανυπέβαλε τον περασμένο Μάρτιο το ίδιο σχέδιο διατάγματος στο δικαστήριο, έχοντας πραγματοποιήσει ορισμένες τροποποιήσεις. Η νέα γνωμοδότηση του ΣτΕ αριθ. 17/2025, που εκδόθηκε από το ίδιο τμήμα, επιβεβαίωσε την νομιμότητα της ενοποίησης, αλλά καταδίκασε τις προτεινόμενες ρυθμίσεις για τη Ζώνη Γ’ ως μη έγκυρες.

Η Ζώνη Γ’ του σχεδίου διατάγματος περιλάμβανε τις περιοχές του οικισμού μετά τη Β1 Ζώνη μέχρι το καθορισμένο όριο του οικισμού, όπως αυτό ορίζεται από την απόφαση του νομάρχη. Ορισμένες εκτάσεις που κατέστησαν αντικείμενο της Ζώνης Γ’ είχαν περιληφθεί σε παλαιότερες αναρμοδίως εκδοθείσες οριοθετήσεις, κυρίως μέσω νομαρχιακών αποφάσεων, χωρίς να πληρούν τις απαραίτητες προϋποθέσεις για ένταξη εντός του ορίου οικισμού.

Η αναγνώριση αυτών των εκτάσεων θα συνιστούσε ουσιαστικά μια παράνομη επέκταση του οικισμού, κάτι που απαγορεύεται ρητά από τις σχετικές νομοθεσίες. Όπως επισημαίνουν οι νομικοί σύμβουλοι του ΣτΕ, η παράταση αυτή επιτρέπεται μόνο μετά από εκπόνηση σχετικών πολεοδομικών σχεδίων, και απαιτεί την προηγούμενη θεσμοθέτηση εγκεκριμένου Τοπικού Πολεοδομικού Σχεδίου (ΤΠΣ) ή Ειδικού Πολεοδομικού Σχεδίου (ΕΠΣ).