Η επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα: Το Ντοκιμαντέρ “The Marbles” στο Central Scotland Documentary Festival
Το φεστιβάλ Central Scotland Documentary Festival 2025 εγκαινιάζεται φέτος με ένα ντοκιμαντέρ που προβληματίζει και προκαλεί συζητήσεις γύρω από ένα από τα πιο δυσεπίλυτα πολιτιστικά και ηθικά ζητήματα της εποχής μας — την επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα. Το ντοκιμαντέρ με τίτλο “The Marbles” σε σκηνοθεσία του David Nicholas Wilkinson, κάνει την παγκόσμια πρεμιέρα του, προβάλλοντας ένα θέμα που αγγίζει σε βάθος την Ελλάδα και όλη τη διεθνή κοινότητα.
Η ταινία, που παρουσιάστηκε πέρυσι σε μορφή work-in-progress, επιστρέφει ανανεωμένη και ολοκληρωμένη, για να εξετάσει όχι μόνο την ιστορία της αφαίρεσης των Γλυπτών από τον Παρθενώνα, αλλά και το διαχρονικό αίτημα της Ελλάδας για τον επαναπατρισμό τους. Επιπλέον, γίνεται αφορμή για ένα γόνιμο διάλογο σχετικά με τον τρόπο που πρώην αποικιοκρατικές δυνάμεις μπορούν και οφείλουν να αποκαταστήσουν ιστορικές αδικίες.
Ο σκηνοθέτης David Nicholas Wilkinson μίλησε αποκλειστικά στο ΕΡΤNews:
Ποιες ήταν οι προσωπικές σας κίνητρα για να ασχοληθείτε με την ιστορία των Γλυπτών του Παρθενώνα και γιατί επιλέξατε αυτή τη χρονική συγκυρία για την κινηματογραφική σας επεξεργασία;
Από το 1977 επισκέπτομαι το Βρετανικό Μουσείο και από τη στιγμή που έμαθα την αλήθεια γύρω από τα Γλυπτά του Παρθενώνα, ένιωθα πάντα ότι είναι λάθος το γεγονός ότι τα κατέχουμε. Η χώρα μου να επωφελείται από κλεμμένα αντικείμενα δεν μας τιμά, λεκιάζει την εικόνα μας στον κόσμο και μας εμφανίζει σαν χώρα πειρατών και κλεφτών. Ξεκίνησα να δουλεύω το ντοκιμαντέρ το 2008 και θα το είχα ολοκληρώσει νωρίτερα, αλλά, όπως απέδειξε η πραγματικότητα, ούτε πολλοί έλληνες πλούσιοι πίστευαν ότι άξιζε η στήριξή του.
Στην ταινία σας, η Σκωτία απεικονίζεται ως ηθικός ηγέτης σε θέματα επαναπατρισμού. Ποιο μήνυμα προσφέρει το σκωτσέζικο παράδειγμα στην παγκόσμια κοινότητα;
Η δράση του Δημοτικού Συμβουλίου της Γλασκώβης στην υπόθεση του Ghost Dance Shirt ήταν τολμηρή τόσο ηθικά όσο και πολιτικά. Οι Λακότα ζήτησαν την επιστροφή ενός σημαντικού αντικειμένου που είχε αφαιρεθεί από το πτώμα ενός πολεμιστή και το συμβούλιο αποφάσισε ότι η δημόσια διαβούλευση ήταν ο καλύτερος τρόπος προόδου. Το αποτέλεσμα ήταν σαφές: έπρεπε να επιστραφεί στους νόμιμους κατόχους του.
Αυτό είναι ένα παράδειγμα προς μίμηση για το πώς οι χώρες θα πρέπει να χειρίζονται αντικείμενα που αποκτήθηκαν με αμφιλεγόμενο τρόπο. Επίσης, δεν είναι μεμονωμένο γεγονός: η Σκωτία έχει μια μακρά παράδοση στον επαναπατρισμό, που ξεκινά από το 1947. Κατά τη γνώμη μου, είναι οι παγκόσμιοι ηγέτες σε αυτόν τον τομέα και η κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου στο Γουεστμίνστερ θα πρέπει να ακολουθήσει το παράδειγμα της Σκωτίας.
Πιστεύετε ότι υπάρχει πολιτική βούληση – ειδικά στο Ηνωμένο Βασίλειο – για μια ουσιαστική επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα;
Πρόσφατα έδειξα την ταινία σε έναν πρώην διαχειριστή του Βρετανικού Μουσείου, ο οποίος, εκτός κάμερας, μου είπε: «David, όταν οι Βρετανοί πολίτες μάθουν την αλήθεια μέσα από την ταινία σου, αμφιβάλλω αν θα πιστεύουν ότι έχουμε οποιοδήποτε δικαίωμα να τα κρατάμε. Όπως δείχνει η ταινία, η βρετανική κυβέρνηση απομονώνεται ολοένα και περισσότερο διεθνώς στο συγκεκριμένο θέμα.» Ο αείμνηστος Πάπας επέστρεψε τα Γλυπτά του Παρθενώνα από το Βατικανό γνωρίζοντας ότι το να τα κρατά είναι ανήθικο. Ήρθε η ώρα και για εμάς να κάνουμε το ίδιο… και ποτέ δεν νόμιζα ότι θα το έλεγα αυτό. Όπως πιστεύω, ναι, θα επιστραφούν — είναι απλώς θέμα χρόνου.
Στην ταινία συμμετέχουν προσωπικότητες όπως ο ηθοποιός Brian Cox, η Dame Janet Suzman και ειδικοί όπως οι Neil Curtis και Patricia Allan. Το φιλμ περιλαμβάνει δήλωση της σκωτσέζικης κυβέρνησης, που ο Wilkinson θεωρεί πιο σαφή και προοδευτική από οποιαδήποτε άλλη διεθνώς, προβάλλοντας έτσι τη Σκωτία ως ηθικό πρότυπο όσον αφορά ζητήματα πολιτιστικής αποκατάστασης.
Ο Καλλιτεχνικός Διευθυντής του CSDF, Grahame Reid, δήλωσε: «Η προβολή του “The Marbles” σε μορφή work-in-progress πέρυσι ήταν μία από τις πιο σημαντικές στιγμές του CSDF24. Η ολοκληρωμένη εκδοχή ήταν η φυσική επιλογή για την έναρξη του φετινού φεστιβάλ».
Το Central Scotland Documentary Festival διοργανώνεται από το Macrobert Arts Centre, τον κορυφαίο πολιτιστικό φορέα της περιοχής και έναν ζωντανό πολιτιστικό χώρο στο Πανεπιστήμιο του Στέρλινγκ. Το φεστιβάλ τιμά την κληρονομιά του John Grierson, ο οποίος γεννήθηκε στο Στέρλινγκ και θεωρείται ο «πατέρας του ντοκιμαντέρ». Η φετινή διοργάνωση θα λάβει χώρα από 30 Οκτωβρίου έως 3 Νοεμβρίου 2025, με τις υποβολές να είναι ανοιχτές μέχρι 27 Ιουνίου.
