Το Ζήτημα της Φορολογικής Διάβρωσης και η Αναγκαιότητα Τιμαριθμικής Αναπροσαρμογής

Η αύξηση της επιβάρυνσης των φορολογουμένων, ως αποτέλεσμα του πληθωρισμού και της έλλειψης αντίστοιχης ενίσχυσης της αγοραστικής τους δύναμης, συνιστά θέμα «δικαιοσύνης και βιωσιμότητας της φορολογικής πολιτικής» για την Τράπεζα της Ελλάδος. Αυτή η πραγματικότητα καθιστά αναγκαία τη συζήτηση για την τιμαριθμοποίηση της φορολογικής κλίμακας, προκειμένου να προστατευθούν οι πολίτες από την ανεξέλεγκτη επιβάρυνση.

Στην πρόσφατη έκθεση νομισματικής πολιτικής, η κεντρική τράπεζα επικεντρώνεται στο φαινόμενο της «φορολογικής διάβρωσης». Παρά την αύξηση των εισοδημάτων λόγω πληθωρισμού, η φορολογική κλίμακα παραμένει σταθερή, με αποτέλεσμα οι πολίτες να εκτοπίζονται αυτόματα σε υψηλότερους φορολογικούς συντελεστές και να πληρώνουν περισσότερους φόρους, χωρίς ταυτόχρονα να έχουν αυξήσει την πραγματική τους αγοραστική δύναμη.

Η φορολογική διάβρωση επηρεάζει την κοινωνική δικαιοσύνη και τη βιωσιμότητα της φορολογικής πολιτικής, καθώς επιφέρει αυξημένη φορολόγηση χωρίς βελτίωση της φοροδοτικής ικανότητας, πλήττοντας κυρίως τα μεσαία και χαμηλά εισοδήματα. Ειδικότερα, η στρέβλωση αυτή γίνεται πιο αισθητή όταν οι αμοιβές αυξάνονται ονομαστικά, είτε λόγω πληθωρισμού είτε λόγω συλλογικών διαπραγματεύσεων, χωρίς να υπάρχουν ανάλογες προσαρμογές στα φορολογικά όρια.

Αναλύσεις και Διαπιστώσεις

Μια ειδική μελέτη που καλύπτει την περίοδο 2019–2023 από την Τράπεζα της Ελλάδος αποκαλύπτει τα εξής:

• Η αύξηση της φορολογικής επιβάρυνσης δεν σχετίζεται με την αλλαγή νομοθεσίας, αλλά με την έλλειψη προσαρμογής των φορολογικών κλιμακίων στον πληθωρισμό. Για παράδειγμα, η ελαστικότητα του φόρου εισοδήματος έχει ενισχυθεί από 1,8 το 2019 σε 2,0 το 2023.
• Το 70% της «φορολογικής διάβρωσης» το 2023 προήλθε από την μετακίνηση φορολογουμένων σε υψηλότερα κλιμάκια, σε σύγκριση με το 20% το 2019. Αυτή η μετατόπιση αφορά κυρίως εργαζόμενους που, αν και δεν έχουν αλλάξει την αγοραστική τους δύναμη, παρουσιάζονται ως «πλουσιότεροι» και αντιμετωπίζουν αυξημένη φορολόγηση.
• Οι μεταρρυθμίσεις της περιόδου 2019–2023 έχουν ενισχύσει την αναδιανεμητική ικανότητα του φορολογικού συστήματος, ενδυναμώνοντας τον προοδευτικό χαρακτήρα του και περιορίζοντας την ανισότητα.
• Η διαχείριση της «φορολογικής διάβρωσης» απαιτεί μία προσεκτική ισορροπία ανάμεσα στην ελάφρυνση των φορολογουμένων και τη διατήρηση των δημοσίων εσόδων, αν και η κεντρική τράπεζα δεν προτείνει την καθιέρωση μόνιμου μηχανισμού αναπροσαρμογής ανάλογα με τον πληθωρισμό.
• Η ποσοτικοποίηση της «φορολογικής διάβρωσης» και η ενσωμάτωσή της στη διαμόρφωση μεσοπρόθεσμων δημοσιονομικών στρατηγικών μπορεί να βελτιώσει την ακρίβεια προβλέψεων εσόδων και να οδηγήσει σε πιο στοχευμένες πολιτικές παρεμβάσεις.

Το Μέλλον του Φορολογικού Συστήματος

Σε πρόσφατη συνέντευξη του, ο Διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, Γιάννης Στουρνάρας, αναφέρθηκε στο φορολογικό πλαίσιο και τις προτεινόμενες αλλαγές από την κυβέρνηση, τονίζοντας τη σημασία της αναθεώρησης των φορολογικών συντελεστών και απαλλαγών. Δήλωσε χαρακτηριστικά: «Πρέπει να δούμε το φορολογικό σύστημα συνολικά, καθώς επηρεάζει την ανάπτυξη και την κοινωνική δικαιοσύνη». Η δήλωση αυτή υπογραμμίζει την αναγκαιότητα ενός ολοκληρωμένου σχεδίου αντιμετώπισης των φορολογικών προκλήσεων της χώρας.