Το Μυστηριώδες Εργοστάσιο του Φορντό

Πέντε σήραγγες, διαμορφωμένες βαθιά σε έναν απόκρημνο ορεινό όγκο κοντά στην ιερή πόλη Κομ, συνοδεύονται από μια εκτενή εγκατάσταση υποστήριξης και μια εκτενή περίμετρο ασφαλείας. Αυτές οι ελάχιστα γνωστές λεπτομέρειες έρχονται στο προσκήνιο μέσω πρόσφατων δορυφορικών εικόνων που αφορούν το πολυαναμένον μυστηριώδες εργοστάσιο εμπλουτισμού ουρανίου Φορντό.

Η ύπαρξή του εκπληκτικά κρυφού και αυστηρά φυλασσόμενου συγκροτήματος έγινε γνωστή για πρώτη φορά το 2009. Ο περισσότερος πληροφοριακός καμβάς που έχουμε για τη λειτουργία του προέρχεται από κλεμμένα ιρανικά έγγραφά που εξασφάλισαν οι ισραηλινές μυστικές υπηρεσίες πριν από αρκετά χρόνια.

Οι κύριες αίθουσες του εργοστασίου βρίσκονται σε βάθος 80 έως 90 μέτρων υπό τη γη, εξασφαλίζοντας ότι είναι προστατευμένες από οποιαδήποτε γνωστή αεροπορική βόμβα που έχει στη διάθεσή του το Ισραήλ, γεγονός που καθιστά εξαιρετικά δύσκολη τη δυνατότητα καταστροφής της εγκατάστασης μέσω αεροπορικών επιθέσεων.

Η τρέχουσα κατάσταση του Ιράν, που αντιμετωπίζει έντονες επιθέσεις από το Ισραήλ, έχει προκαλέσει ανησυχία στους αναλυτές ότι η ηγεσία του Ιράν μπορεί να αποφασίσει να σπεύσει να μετατρέψει τα αποθέματα εμπλουτισμένου ουρανίου σε πυρηνικό όπλο.

Αν και το Ισραήλ έχει επικεντρωθεί στην καταστροφή της εγκατάστασης τις τελευταίες ημέρες, σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Ατομικής Ενέργειας (IAEA), δεν έχει καταφέρει να εκτελέσει κάποια στρατηγική που να έχει αποδώσει μέχρι στιγμής.

Η Αντιπαράθεση Περί των Σκοπών της Εγκατάστασης

Η Τεχεράνη ισχυρίζεται εδώ και χρόνια ότι οι στόχοι του πυρηνικού της προγράμματος είναι ειρηνικοί. Ωστόσο, οι δυτικές χώρες ανησυχούν βαθιά, θεωρώντας το Φορντό ένα κέντρο κατασκοπίας και υπερβολικής φιλοδοξίας του Ιράν. «Το μέγεθος και η διαμόρφωση αυτής της εγκατάστασης είναι ασυμβίβαστα με ένα ειρηνικό πρόγραμμα», δήλωνε το 2009 ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ Μπαράκ Ομπάμα, όταν μαζί με άλλους ηγέτες αποκάλυψαν την ύπαρξη του εργοστασίου στην παγκόσμια κοινότητα.

Αν και οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι σύμμαχοί τους δεν έχουν αποκαλύψει λεπτομέρειες σχετικά με την έναρξη της κατασκευής του εργοστασίου, οι δορυφορικές εικόνες δείχνουν ότι οι εργασίες ξεκίνησαν ήδη από το 2004. Σύμφωνα με την IAEA, η κατασκευή επέτρεψε να αποδειχθεί ότι ξεκίνησε από το 2002.

Ο Ντέιβιντ Ολμπράιτ, επικεφαλής του Ινστιτούτου Επιστήμης και Διεθνούς Ασφάλειας (ISIS), υποστήριξε ότι το Φορντό σχεδιάστηκε για την παραγωγή ουρανίου κατάλληλου για βομβαρδιστικά όπλα. Η κατασκευή του εργοστασίου και η εγκατάσταση υποδομών ήταν προσανατολισμένες στην προετοιμασία στρατηγικών αρθρωμάτων του Ιράν για να επιτύχουν τους στόχους τους.

Σύμφωνα με έγγραφα που έφερε στο φως ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου, οι υπηρεσίες πληροφοριών της Ιερουσαλήμ ανέφεραν ότι πάνω από 55.000 έγγραφα κλάπηκαν από το Ιράν και αφορούσαν τη λειτουργία του Φορντό, αποκαλύπτοντας τα σχέδιά του για την παραγωγή πυρηνικών όπλων.

Η Πυρηνική Συμφωνία και οι Σημερινές Στιγμές

Με την υπογραφή του Kοινού Ολοκληρωμένου Σχεδίου Δράσης (JCPOA), οι κίνδυνοι που σχετίζονται με το Φορντό μειώθηκαν σημαντικά, καθώς η συμφωνία απαιτούσε την απομάκρυνση των δύο τρίτων των φυγοκεντρητών του από την εγκατάσταση. Ωστόσο, αυτή η διαδικασία διακόπηκε το 2018 όταν ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ αποσύρθηκε από τη συμφωνία, προκαλώντας ανησυχία για τον εκ νέου στρατηγικό προσανατολισμό του Ιράν.

Σύμφωνα με πρόσφατες εκθέσεις της IAEA, το Ιράν έχει ενισχύσει την παραγωγή εμπλουτισμένου ουρανίου σε επίπεδο 60% στο Φορντό, αυξάνοντας τον αριθμό των φυγοκεντρητών στους 2.700. Αυτή η εξέλιξη προκάλεσε σοβαρές ανησυχίες, καθώς το Ιράν, παραμένοντας το μοναδικό κράτος που δεν διαθέτει πυρηνικά όπλα και παράγει τέτοιο πυρηνικό υλικό, μπορεί να προχωρήσει στη μετατροπή του υπάρχοντος αποθέματος σε κατάλληλο για πολεμική χρήση.

Η ανησυχία εντείνεται καθώς ο Ολμπράιτ επισημαίνει ότι το Ιράν μπορεί να μετατρέψει το τρέχον απόθεμά του σε 233 κιλά ουρανίου κατάλληλου για στρατιωτική χρήση σε μόλις τρεις εβδομάδες, ικανό να παραγάγει έως εννέα πυρηνικές βόμβες.

Στρατηγικές Επιλογές για την Καταστροφή του Φορντό

Σύμφωνα με τον πρέσβη του Ισραήλ στις Ηνωμένες Πολιτείες, οι Ισραηλινοί έχουν εξετάσει τη δυνατότητα επιβολής στρατηγικών μέτρων κατά της εγκατάστασης του Φορντό. Η καταστροφή του εργοστασίου μέσω αεροπορικών επιθέσεων ενδέχεται να είναι σχεδόν αδύνατη, ωστόσο, υπάρχει η επιλογή να καταστραφούν οι είσοδοι των σηράγγων και το σύστημα εξαερισμού, που θα καθυστερήσει τη λειτουργία του εργοστασίου για μήνες.

Ωστόσο, οι ειδικοί προειδοποιούν ότι, ακόμη και αν το Φορντό καταστραφεί, αυτό δεν σημαίνει το τέλος της απειλής: πολλές φυγοκεντρητές του Ιράν ενδέχεται να έχουν εγκατασταθεί αλλού και ερωτήματα παραμένουν γύρω από την τοποθεσία τους και την ασφάλεια των υπαρχουσών υποδομών.