18-24 Νοεμβρίου 2023: Παγκόσμια Εβδομάδα Μικροβιακής Αντοχής

Μια πανευρωπαϊκή έρευνα για τη μικροβιακή αντοχή δείχνει ότι οι μισοί Ευρωπαίοι εξακολουθούν να πιστεύουν εσφαλμένα ότι τα αντιβιοτικά σκοτώνουν ιούς. Ταυτόχρονα, το 23% όσων απάντησαν έχουν λάβει αντιβιοτικά το τελευταίο έτος —πρόκειται για το χαμηλότερο ποσοστό από το 2009 και το ποσοστό αυτό δείχνει σαφώς ότι αποδίδει καρπούς το έργο των κρατών μελών και της Επιτροπής για να συμβάλουν στην ευαισθητοποίηση των πολιτών σχετικά με τους κινδύνους της υπερβολικής χρήσης αντιβιοτικών. Ωστόσο, πρέπει να γίνουν περισσότερα.

Η μικροβιακή αντοχή (AMR) ενέχει έναν από τους μεγαλύτερους κινδύνους για την ανθρώπινη υγεία και είναι μία από τις 3 κορυφαίες απειλές κατά της υγείας που εντόπισε η Αρχή Ετοιμότητας και Αντιμετώπισης Καταστάσεων Έκτακτης Υγειονομικής Ανάγκης της Επιτροπής (HERA) για τις οποίες απαιτούνται μέτρα συντονισμού σε επίπεδο ΕΕ. Σύμφωνα με τα νέα στοιχεία που δημοσίευσε σήμερα το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων (ΕΚΠΕΝ) εκτιμάται ότι, σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση, την Ισλανδία και τη Νορβηγία, περισσότερα από 35 000 άτομα πεθαίνουν κάθε χρόνο από λοιμώξεις ανθεκτικές στα αντιβιοτικά. Στην ΕΕ οι λοιμώξεις αυτές επιφέρουν πρόσθετο κόστος υγειονομικής περίθαλψης ύψους 1,5 δισ. ευρώ και απώλειες στην παραγωγικότητα.

Έρευνα του Ευρωβαρόμετρου: μόνο 1 στους 2 απαντήσαντες γνωρίζουν ότι τα αντιβιοτικά δεν είναι αποτελεσματικά κατά των ιών

Ένα ειδικό Ευρωβαρόμετρο που δημοσιεύτηκε σήμερα παρέχει επισκόπηση της στάσης των Ευρωπαίων απέναντι στα αντιβιοτικά. Τα κύρια αποτελέσματα είναι τα εξής:

• Η χρήση αντιβιοτικών μειώθηκε σε πρωτοφανή επίπεδα: Το 23% των Ευρωπαίων δηλώνουν ότι έχουν λάβει αντιβιοτικά χορηγούμενα από το στόμα το περασμένο έτος —το χαμηλότερο ποσοστό από το 2009. Ωστόσο, το ποσοστό αυτό κυμαίνεται από 42% στη Μάλτα έως 15% στη Σουηδία και τη Γερμανία.
• Περίπου το 8% των αντιβιοτικών ελήφθησαν χωρίς ιατρική συνταγή·
• Ένα πολύ μεγάλο ποσοστό Ευρωπαίων έχει λάβει αντιβιοτικά χωρίς αιτιολόγηση (π.χ. μόνο για ιογενείς λοιμώξεις ή συμπτώματα)·

Η έρευνα έδειξε επίσης μια ανησυχητική έλλειψη ευαισθητοποίησης εκ μέρους των πολιτών όσον αφορά την κατάλληλη χρήση αντιβιοτικών:

• Μόνο οι μισοί (50%) από τους απαντήσαντες γνωρίζουν ότι τα αντιβιοτικά δεν είναι αποτελεσματικά κατά των ιών.
• Μόνο 3 στους 10 Ευρωπαίους γνωρίζουν ότι η άσκοπη χρήση αντιβιοτικών τα καθιστά αναποτελεσματικά, ότι η λήψη αντιβιοτικών θα πρέπει να σταματήσει μόνο μετά την ολοκλήρωση της συνολικής θεραπείας, ότι τα αντιβιοτικά συχνά προκαλούν ανεπιθύμητες ενέργειες, όπως διάρροια, και ότι δεν είναι αποτελεσματικά κατά του κρυολογήματος.

Δεδομένα ΕΚΠΕΝ: απότομη αύξηση της μικροβιακής αντοχής

Τα νέα στοιχεία που δημοσίευσε σήμερα το ΕΚΠΕΝ δείχνουν ότι, συνολικά, μεταξύ του 2016 και του 2020, στην ΕΕ/στον ΕΟΧ, ο αριθμός των λοιμώξεων και των θανάτων λόγω της αντιβακτηριακής αντοχής αυξήθηκε σημαντικά. Μεταξύ του 2017 και του 2021 σημειώθηκε επίσης αύξηση του αριθμού και του ποσοστού των αναφερόμενων διηθητικών λοιμώξεων Klebsiella pneumoniae και Acinetobacter spp. που είναι ανθεκτικές στις καρβαπενέμες, μια ομάδα αντιβιοτικών που χρησιμοποιούνται συχνά ως έσχατη λύση.

Η συνολική κατανάλωση αντιμικροβιακών ουσιών στον άνθρωπο (στην πρωτοβάθμια και νοσοκομειακή περίθαλψη) μειώθηκε κατά 23% την περίοδο 2012-2021. Αν και αυτό καταδεικνύει σημαντική μείωση της περιττής χρήσης των φαρμάκων αυτών, η κατανάλωση των ευρύτερα αποτελεσματικών αντιβιοτικών αυξήθηκε επίσης πολύ, ιδίως στα νοσοκομεία. Για παράδειγμα, η νοσοκομειακή κατανάλωση καρβαπενεμών αυξήθηκε κατά 34% μεταξύ του 2012 και του 2021.

Τι κάνει η Επιτροπή για να αντιμετωπίσει το ζήτημα αυτό;

Η αυξανόμενη απειλή υπογραμμίζει την ανάγκη αντιμετώπισης της μικροβιακής αντοχής μέσω της προσέγγισης «Μία υγεία», η οποία αναγνωρίζει ότι η ανθρώπινη υγεία, η υγεία των ζώων και το περιβάλλον είναι αλληλένδετα. Στις αρχές του τρέχοντος έτους, τέθηκαν σε ισχύ νέοι κανόνες της ΕΕ για να διασφαλιστεί ότι θα παραμείνουν αποτελεσματικά τα αντιμικροβιακά που είναι ζωτικής σημασίας για την ιατρική, απαγορεύοντας τη χρήση τους στην κτηνιατρική.

Σήμερα, η Επιτροπή δημοσίευσε επίσης επισκόπηση των εθνικών σχεδίων δράσης των κρατών μελών για τη μικροβιακή αντοχή στο πλαίσιο της προσέγγισης «Μία υγεία». Από την επισκόπηση διαπιστώθηκε ότι πολλά κράτη μέλη θα ωφεληθούν από μια ισχυρότερη προσέγγιση «Μία υγεία» όσον αφορά τη μικροβιακή αντοχή, λαμβάνοντας υπόψη τον αντίκτυπο των αντιβιοτικών στο περιβάλλον. Η Επιτροπή εξέδωσε επίσης γνώμη της ομάδας εμπειρογνωμόνων σχετικά με αποτελεσματικούς τρόπους επένδυσης στην υγεία για τη διαχείριση της μικροβιακής αντοχής σε ολόκληρο το σύστημα υγείας.

Κατά το πρώτο εξάμηνο του 2023 η Επιτροπή θα εντείνει τη δράση της για τη μικροβιακή αντοχή σε πρόταση σύστασης του Συμβουλίου και στο πλαίσιο προτεινόμενης αναθεώρησης της φαρμακευτικής νομοθεσίας της ΕΕ. Αργότερα εντός του 2023 η ΕΕ θα δρομολογήσει κοινή δράση ύψους 50 εκατ. ευρώ με τα κράτη μέλη, τη Νορβηγία, την Ισλανδία και την Ουκρανία για τη μικροβιακή αντοχή στο πλαίσιο του προγράμματος EU4Health.

Στο πλαίσιο του ερευνητικού προγράμματος της ΕΕ «Ορίζων 2020», κινητοποιήθηκαν πάνω από 690 εκατ. ευρώ για τη στήριξη της έρευνας και της καινοτομίας στον τομέα της μικροβιακής αντοχής. Κατά τα πρώτα δύο έτη του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη», δεσμεύτηκαν 32,5 εκατ. ευρώ για 13 ερευνητικά έργα για την αντιμετώπιση της μικροβιακής αντοχής.

Ιστορικό

Η μικροβιακή αντοχή εμφανίζεται όταν τα μικρόβια αλλάζουν με την πάροδο του χρόνου και παύουν να ανταποκρίνονται σε φάρμακα που έχουν σχεδιαστεί για τη θανάτωσή τους. Το γεγονός αυτό δυσχεραίνει τη θεραπεία των λοιμώξεων και αυξάνει τον κίνδυνο ασθενειών, σοβαρών ασθενειών και θανάτων.

Η Ευρωπαϊκή Ημέρα Ενημέρωσης για τα Αντιβιοτικά είναι μια ετήσια ευρωπαϊκή πρωτοβουλία για την υγεία που πραγματοποιείται στις 18 Νοεμβρίου για την ευαισθητοποίηση σχετικά με την απειλή που συνιστά η μικροβιακή αντοχή και τη σημασία της συνετής χρήσης των αντιβιοτικών. Συντονίζεται από το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων σε συνεργασία με την Παγκόσμια Εβδομάδα Ενημέρωσης για τη μικροβιακή αντοχή (18 έως 24 Νοεμβρίου).

Η έρευνα του Ευρωβαρόμετρου πραγματοποιήθηκε στα 27 κράτη μέλη της ΕΕ το διάστημα μεταξύ 21 Φεβρουαρίου και 21 Μαρτίου 2022. Τα πλήρη αποτελέσματα, και ανά κράτος μέλος, είναι διαθέσιμα εδώ.