Ένα ξεχωριστό και πολυδιάστατο αφιέρωμα στο ντοκιμαντέρ της παρατήρησης, με τίτλο «Η τέχνη της πραγματικότητας: πέρα από την παρατήρηση» διοργανώνει το 25ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης (2-12 Μαρτίου 2023), ενώ ετοιμάζει και μια ειδική δίγλωσση έκδοση. Σπουδαίες ταινίες του παγκόσμιου σινεμά επαναπροσδιορίζουν την οπτική και την ερμηνεία μας για τον κόσμο και τη ζωή, ενώ masterclasses από καταξιωμένους διεθνείς και έλληνες δημιουργούς ξεδιπλώνουν τα μυστικά του συναρπαστικού αυτού κινηματογραφικού είδους.
το ντοκιμαντέρ της παρατήρησης, ο κινηματογραφιστής διεισδύει ολοκληρωτικά στον κόσμο που μελετά και αφήνει το θέμα του να ξεδιπλωθεί με την ελάχιστη δυνατή παρέμβαση, δίνοντας χώρο και χρόνο στον θεατή να φτάσει στα δικά του συμπεράσματα.
Πρόκειται για ένα κινηματογραφικό είδος που διαμορφώθηκε από τα διδάγματα του πιονέρου του ντοκιμαντέρ, σκηνοθέτη του Νανούκ του Βορρά, Ρόμπερτ Φλάερτι, τον ιταλικό νεορεαλισμό, το αμερικανικό direct cinema, το γαλλικό cinema vérité και τις μεθόδους της κοινωνικής ανθρωπολογίας. Το ντοκιμαντέρ της παρατήρησης δεν αρκείται στην απλή καταγραφή. Σκοπός του είναι να εστιάσει στις αθέατες λεπτομέρειες, ιχνηλατώντας τη βαθύτερη αλήθεια των υποκειμένων και του κόσμου που παρατηρεί. Για τους δημιουργούς, το υποκείμενο της παρατήρησης δεν νοείται ξέχωρα από τις συνθήκες που το περιβάλλουν και το διαμορφώνουν, ενώ οι ίδιοι γίνονται ερευνητές της ζωής και της ανθρώπινης συνθήκης.
Οι ταινίες που θα προβληθούν στο πλαίσιο του αφιερώματος εξερευνούν τόσο τις ιστορικές απαρχές του είδους, όσο και την εξέλιξή του στο πέρασμα του χρόνου, αναδεικνύοντας τις αμέτρητες όψεις, εκδοχές και εικόνες του κόσμου μας, που διαφεύγουν από την καθιερωμένη ματιά και σκέψη.
Συνολικά, θα προβληθούν 20 ταινίες-σταθμούς από εμβληματικούς δημιουργούς. Ανάμεσά τους:
Το ριζοσπαστικό Chronicle of a Summer (1961) των Ζαν Ρους και Εντγκάρ Μορέν καταγράφει τις απαντήσεις ανθρώπων στο ερώτημα εάν είναι ευτυχισμένοι και θεωρείται ότι σηματοδοτεί τη στιγμή της γέννησης του cinema vérité, ενώ έχει ενταχθεί στη λίστα του Sight and Sound ως ένα από τα δέκα καλύτερα ντοκιμαντέρ όλων των εποχών.
Το συνταρακτικό Titicut Follies (1967) του Φρέντερικ Γουάιζμαν διεισδύει στα άδυτα ενός διαβόητου νοσοκομειακού ιδρύματος για ψυχικά ασθενείς εγκληματίες, στο Μπριτζγουότερ της Μασαχουσέτης, φέρνοντας στο προσκήνιο τα μαρτυρικά βιώματα των τροφίμων.
Το Don’t Look Back (1968) του Ντον Άλαν Πενεμπέικερ είναι ένα μελωδικό οδοιπορικό που ακολουθεί από απόσταση αναπνοής την περιοδεία του Μπομπ Ντίλαν στην Αγγλία, το 1965, λίγο πριν την οριστική του «προδοσία» απέναντι στη φολκ μουσική για χάρη του ηλεκτρονικού ήχου και συλλαμβάνει εκείνη την αθέατη στιγμή όπου γεννιέται ένας θρύλος.
Το To Live with Herds (1973) του Ντέιβιντ ΜακΝτούγκαλ, ένα σημείο τομής στην ιστορία του ντοκιμαντέρ παρατήρησης, φέρνει στο προσκήνιο τη διαδικασία του καταναγκαστικού μετασχηματισμού που υπέστησαν τα μέλη της παραδοσιακής φυλής των Jie στην Ουγκάντα, τα οποία κλήθηκαν να εγκαταλείψουν τις παραδόσεις τους και να εναρμονιστούν με τα πρότυπα ενός νεοσύστατου εθνικού κράτους.
To αποκαλυπτικό Muhammad Ali: The Greatest (1974) του Γουίλιαμ Κλάιν σκιαγραφεί το πορτρέτο του Μοχάμεντ Άλι, του σπουδαιότερου πυγμάχου όλων των εποχών, ο οποίος μετατράπηκε σε σύμβολο και σημείο αναφοράς για μια ολόκληρη εποχή, ξεπερνώντας τα στενά όρια του αθλητισμού.
To τρυφερό Naim and Jabar (1974) των Ντέιβιντ Χάνκοκ και Χέρμπερτ ΝτιΤζόια μεταμορφώνει την προσωπική ιστορία δύο νεαρών Αφγανών σε οικουμενική παραβολή για τη ζωή και τον κόσμο μας.
To συγκινητικό Divorce Iranian Style (1998) των Κιμ Λοντζινότο και Ζίμπα Μιρ-Χοσεϊνί αφουγκράζεται τον γενναίο, ευρηματικό και ευγενή αγώνα των γυναικών του Ιράν που διεκδικούν τα αυτονόητα δικαιώματά τους σε μια συνθήκη καταπίεσης και ασφυξίας.
To Megacities (1998) του Μίκαελ Γκλάβογκερ είναι ένα διεισδυτικό ντοκιμαντέρ που εξερευνά τον μικρόκοσμο και τον μακρόκοσμο της ανθρώπινης εμπειρίας στις μητροπόλεις του πλανήτη μας. Ταξιδεύοντας από την Πόλη του Μεξικού μέχρι τη Βομβάη, το ντοκιμαντέρ παρατηρεί την καθημερινότητα στις μεγαλουπόλεις, αποτίνοντας παράλληλα φόρο τιμής στους κατοίκους τους.
Το αξέχαστο Austerlitz (2016) του Σεργκέι Λοζνίτσα χαρτογραφεί μεθοδικά και θαρραλέα το πώς μετατρέπεται ένα ναζιστικό στρατόπεδο συγκέντρωσης από τόπο της απόλυτης τραγωδίας σε αξιοθέατο αναψυχής και τουρισμού, υπενθυμίζοντάς μας πως η λήθη είναι ο συντομότερος δρόμος προς τη φρίκη και την αποκτήνωση.
Το The Dazzling Light of Sunset (2016) της Σαλόμε Τζασί παρακολουθεί μια δημοσιογράφο σε μια μικρή πόλη της Γεωργίας που παλεύει να φτιάξει ένα ψευδο-εθνογραφικό πορτρέτο μιας κοινότητας και των παραδόσεών της. Το ντοκιμαντέρ είναι ένα πολύτιμο ντοκουμέντο, που φέρνει στο φως τις αντιφάσεις, τις κωμικοτραγικές όψεις και τις υπόγειες πτυχές της γεωργιανής κοινωνίας, φανερώνοντας μια χώρα σε καθεστώς αέναης και ανολοκλήρωτης μετάβασης.
To εκθαμβωτικό Honeyland (2019) των Ταμάρα Κοτέφσκα και Λιούμπομιρ Στεφάνοφ, ένα από τα καλύτερα ντοκιμαντέρ της τελευταίας δεκαετίας και το πρώτο που υπήρξε παράλληλα υποψήφιο για Όσκαρ Καλύτερου Ντοκιμαντέρ και Καλύτερης Διεθνούς Ταινίας, μάς μεταφέρει σε μια απομονωμένη ορεινή περιοχή βαθιά στα Βαλκάνια όπου ζει η Χατίτζε, μια μελισσοκόμος άγριου μελιού. Μια συγκινητική καταγραφή της εναλλαγής των εποχών και ένα σχόλιο για τη φύση που απειλείται με αφανισμό από τον σύγχρονο τρόπο ζωής.
Το αφιέρωμα συνοδεύεται από μια ειδική δίγλωσση έκδοση, που περιλαμβάνει κείμενα διακεκριμένων θεωρητικών και δημιουργών. Στην έκδοση συμμετέχουν ο δημιουργός ντοκιμαντέρ και ανθρωπολόγος Ντέιβιντ ΜακΝτούγκαλ, ο (προσφάτως εκλιπών) ακαδημαϊκός και πρώην πρόεδρος στη Σχολή Θεάτρου, Κινηματογράφου & Τηλεόρασης του UCLA Κόλιν Γιανγκ, η δημιουργός ντοκιμαντέρ και καθηγήτρια στο τμήμα Επικοινωνίας και ΜΜΕ του ΕΚΠΑ Εύα Στεφανή, ο σκηνοθέτης Ζαχαρίας Μαυροειδής, ο σκηνοθέτης και καθηγητής στο Τμήμα Κινηματογράφου του ΑΠΘ Απόστολος Καρακάσης κ.ά.
Το πλήρες πρόγραμμα του αφιερώματος θα ανακοινωθεί σύντομα.
ertnews.gr
