Σύστημα Προνοιακών Παροχών και Απασχόληση στην Ελλάδα

Στη σειρά των προτάσεων για τη βελτίωση του συστήματος προνοιακών παροχών με παράλληλη απασχόληση, οι ειδικοί της Κομισιόν προχωρούν στην εξέταση νέων στρατηγικών. Σε «Έγγραφο Συζήτησης» (Discussion Paper) που δημοσιεύτηκε στις 13 Μαρτίου 2025, αναλύεται ο δυνητικός ρόλος και ο αντίκτυπος ενός πιθανόν συστήματος παροχών που θα επιδοτήσει την εργασία 60.000 ατόμων δικαιούχων του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος, με συνολικό δημοσιονομικό κόστος 290 εκατ. ευρώ.

Αυτό το σύστημα έχει αποδειχθεί αποτελεσματικό σε άλλα κράτη μέλη της ΕΕ, ενθαρρύνοντας τη συμμετοχή στην αγορά εργασίας και μειώνοντας τη φτώχεια. Συχνά, αυτά τα προγράμματα στηρίζονται σε ευρύτερες εργασιακές μεταρρυθμίσεις που αποσκοπούν στην αναβάθμιση των συνθηκών απασχόλησης.

Η Ελληνική αγορά εργασίας παρουσιάζει σοβαρές προκλήσεις, με ένα σημαντικό χάσμα συμμετοχής στην απασχόληση σε σύγκριση με άλλες χώρες της ΕΕ. Ιδιαίτερα, οι γυναίκες και οι εργαζόμενοι με μερική απασχόληση μετράνε χαμηλότερα ποσοστά απασχόλησης, ενώ οι γυναίκες πλήττονται περισσότερο από μακροχρόνια ανεργία. Περίπου 1,3 εκατομμύρια άτομα σε ηλικία εργασίας είναι άνεργα ή ανενεργά στην αγορά, εξαιρουμένων των φοιτητών και των ατόμων με μειωμένη ικανότητα λόγω ασθένειας ή αναπηρίας.

Από αυτούς, σχεδόν 960.000 είναι γυναίκες, και μεγάλο ποσοστό αυτών που δεν συμμετέχουν στην αγορά είναι δικαιούχοι του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος, οι οποίοι συχνά αντιμετωπίζουν υψηλά εμπόδια για να εισέλθουν στην αγορά εργασίας.

Προτάσεις για ένα Νέο Σύστημα Παροχών

Το εν λόγω έγγραφο ερευνά τον πιθανό ρόλο ενός νέου συστήματος παροχών, το οποίο θα μπορούσε να προσφέρει οικονομικά κίνητρα για την ενίσχυση της συμμετοχής στην αγορά εργασίας και την υποστήριξη άλλων πολιτικών προσφοράς εργασίας. Ως βάση για την ανάπτυξη αυτού του σχεδίου, μελετάται η εμπειρία άλλων χωρών όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Γερμανία, η Γαλλία και η Ολλανδία, που έχουν καταφέρει να προσεγγίσουν επιτυχώς το ίδιο θέμα με διαφοροποιημένα σχήματα.

Σημαντικά προγράμματα που εξετάστηκαν είναι το γερμανικό Mini-Jobs, το οποίο εστιάζει σε θέσεις χαμηλής απασχόλησης, το ολλανδικό σύστημα που προσφέρει θέσεις πλήρους απασχόλησης και το EITC των ΗΠΑ, που στόχευε σε ευρύτερα τμήματα του εργατικού δυναμικού. Από την ανάλυση αυτών των προγραμμάτων, εντοπίστηκαν τέσσερις κύριες αρχές για την αποτελεσματική εφαρμογή ενός προγράμματος παροχών με εισοδηματικά κίνητρα:

• Τα οφέλη θα πρέπει να στοχεύουν σε τμήματα της αγοράς όπου αναμένεται σημαντική νέας συμμετοχής στην εργασία.
• Η σχέση κόστους-αποτελεσματικότητας θα βελτιωθεί αν περιοριστεί η αρνητική επίδραση στους υπάρχοντες εργαζόμενους κατά τη διάρκεια της σταδιακής κατάργησης του προγράμματος.
• Οι παροχές θα πρέπει να καταβάλλονται σε πραγματικό χρόνο, για να ενισχύσουν τα κίνητρα και την αποτελεσματικότητα του προγράμματος.
• Η ενσωμάτωσή τους με τα υφιστάμενα προγράμματα κοινωνικών παροχών είναι κρίσιμη για τη μείωση της φτώχειας.

Η εφαρμογή αυτών των αρχών θα συμβάλει στην ανάπτυξη ενός νέου συστήματος παροχών που θα είναι αποτελεσματικό και οικονομικά βιώσιμο στην Ελλάδα. Με δεδομένο ότι το 75% των υφιστάμενων θέσεων εργασίας είναι πλήρους απασχόλησης, το νέο καθεστώς θα στοχεύει κυρίως σε θέσεις εργασίας με πλήρη απασχόληση και θα προσφέρει κίνητρα για τη δημιουργία νέων θέσεων μερικής απασχόλησης.

Επιπλέον, η εφαρμογή ενός επιδόματος που να αντιπροσωπεύει ένα ποσοστό του μικτού μισθού θα διευκολύνει την άμεση ενσωμάτωσή του στους μισθούς των εργαζομένων.

Σύμφωνα με τις Προβλέψεις

Το συζητούμενο σύστημα παροχών με παράλληλη εργασία υπολογίζεται να καλύψει το 13,9% των ασφαλιστικών εισφορών των χαμηλόμισθων, προσφέροντας μεικτό μισθό 627 ευρώ μηνιαίως και να καταργηθεί σταδιακά σε εισοδήματα μέχρι 900 ευρώ μηνιαίως. Οι ορθές προβλέψεις δείχνουν ότι θα αυξήσει τη συμμετοχή στην αγορά εργασίας κατά 0,9 ποσοστιαίες μονάδες, με την προσδοκία προσθήκης 60.000 νέων εργαζομένων.

Σημαντική είναι η αναμενόμενη αύξηση της συμμετοχής των γυναικών, που αναμένεται να φτάσει 1,2 ποσοστιαίες μονάδες ή 39.000 άτομα, ενώ οι άνδρες αναμένεται να σημειώσουν αύξηση 0,6 ποσοστιαίες μονάδες ή 22.000 άτομα. Πολλοί από αυτούς αναμένεται να μεταβούν σε θέσεις πλήρους απασχόλησης.

Επιπλέον, οι συνολικές ώρες εργασίας αναμένονται να αυξηθούν κατά 1,2%, μειώνοντας ταυτόχρονα τον κίνδυνο φτώχειας για τον ενεργό πληθυσμό, με την κατανομή του εισοδήματος να βελτιώνεται και τον συντελεστή Gini να μειώνεται κατά 0,5%.

Η συνολική δημοσιονομική επιβάρυνση του νέου συστήματος εκτιμάται σε 290 εκατ. ευρώ ετησίως, ενώ οι θετικές μακροοικονομικές επιπτώσεις μιας αύξησης της συνολικής απασχόλησης ενδέχεται να μειώσουν ακόμη περισσότερο το κόστος αυτό.

Με βάση όλα τα παραπάνω, η ανάπτυξη ενός αποτελεσματικού συστήματος παροχών κατά την εργασία μπορεί να συμβάλει στην κινητοποίηση των μακροχρόνια ανέργων και των ατόμων που δεν συμμετέχουν στην αγορά εργασίας, προσφέροντάς τους την ευκαιρία να επιστρέψουν σε αυτήν.

Για περισσότερες λεπτομέρειες, μπορείτε να διαβάσετε την μελέτη των εμπειρογνωμόνων της Κομισιόν.