Συνεδρίαση του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών για το Πυρηνικό Πρόγραμμα του Ιράν
Το Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών αναμένεται να συνεδριάσει το απόγευμα της Τρίτης 24 Ιουνίου, στην τελευταία προγραμματισμένη ενημέρωση αναφορικά με την εφαρμογή του Ψηφίσματος 2231 (2015), το οποίο επικύρωσε το Κοινό Ολοκληρωμένο Σχέδιο Δράσης (JCPOA) για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν.
Η σύγκλιση αυτή πραγματοποιείται σε μια ιδιαίτερα κρίσιμη συγκυρία, καθώς οι τελευταίες εξελίξεις καταδεικνύουν πρωτοφανείς στρατιωτικές επιχειρήσεις μεταξύ του Ισραήλ, του Ιράν και των Ηνωμένων Πολιτειών, οι οποίες απειλούν να ανατρέψουν πολυάριθμες διπλωματικές προσπάθειες που έχουν καταβληθεί τα τελευταία χρόνια. Σημαντική διάσταση έχει η παρέμβαση της Αναπληρώτριας Γενικής Γραμματέως για Πολιτικές και Ειρηνευτικές Υποθέσεις, Ρόζμαρι ΝτιΚάρλο, η οποία θα παρουσιάσει την τελευταία έκθεση του Γενικού Γραμματέα σχετικά με την εφαρμογή του Ψηφίσματος 2231, που διανεμήθηκε στα μέλη του Συμβουλίου στις 19 Ιουνίου 2023.
Ο Μόνιμος Αντιπρόσωπος της Σλοβενίας, πρέσβης Σάμιουελ Ζμπόγκαρ, θα αναφερθεί στις εργασίες του Συμβουλίου για την εφαρμογή του Ψηφίσματος 2231. Εξίσου σημαντική είναι η παρουσία του Επικεφαλής της Αντιπροσωπείας της ΕΕ στα Ηνωμένα Έθνη, πρέσβη Σταύρου Λαμπρινίδη, ο οποίος θα ενημερώσει για τις εργασίες της Κοινής Επιτροπής του JCPOA. Στην επιτροπή συμμετέχουν οι χώρες: Κίνα, Γαλλία, Γερμανία, Ιράν, Ρωσία, Ηνωμένο Βασίλειο και ΕΕ. Αξιοσημείωτο είναι ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν αποχωρήσει από τη συμφωνία.
Η συνέλευση αυτή είναι η τελευταία υποχρεωτική ενημέρωση προτού λήξει η ισχύς του Ψηφίσματος 2231 στις 18 Οκτωβρίου 2025. Ο Γενικός Γραμματέας έχει ήδη σημειώσει ότι οι στόχοι του Ψηφίσματος δεν έχουν ακόμη επιτευχθεί πλήρως, γεγονός που ενισχύει τις ανησυχίες σχετικά με την κλιμάκωση της στρατιωτικής έντασης στην περιοχή.
Η κατάσταση έχει επιδεινωθεί ραγδαία από την επίθεση του Ισραήλ στις 13 Ιουνίου στις πυρηνικές και βαλλιστικές εγκαταστάσεις του Ιράν, προκάλεσε μεγάλο αριθμό θυμάτων και σοβαρές επιθέσεις αντεπίθεσης από το Ιράν, που περιλάμβαναν βαλλιστικούς πύραυλους και επιθέσεις με drones εναντίον ισραηλινών στόχων. Σύμφωνα με τις αναφορές του ΟΗΕ, μέχρι τις 21 Ιουνίου η ιρανική πλευρά είχε θρηνήσει τουλάχιστον 400 νεκρούς και περισσότεροι από 3.000 τραυματίες, ενώ οι ιρανικές αντεπιθέσεις έχουν κοστίσει τη ζωή σε 24 Ισραηλινούς.
Η κλιμάκωση των εντάσεων συνεχίζεται, με την επίθεση των Ηνωμένων Πολιτειών σε κρίσιμες πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν στις 21 Ιουνίου. Οι στόχοι περιλάμβαναν εγκαταστάσεις που είχαν ήδη πληγεί από το Ισραήλ, όπως αυτές του Φορντό, της Νατάνζ και του Ισφαχάν. Τις επόμενες ημέρες, το Ιράν αντεπίεσε με πυραύλους κατά αμερικανικών στρατιωτικών εγκαταστάσεων στο Ιράκ και το Κατάρ, χωρίς να υπάρξουν θύματα.
Ο Διεθνής Οργανισμός Ατομικής Ενέργειας (IAEA) επιβεβαίωσε ότι οι εγκαταστάσεις επλήγησαν, ωστόσο οι πληροφορίες σχετικά με το μέγεθος της ζημιάς παρέμειναν περιορισμένες, ειδικά για το Φορντό, λόγω της υπόγειας φύσης του. Η επιβεβαίωση ότι τα επίπεδα ραδιενέργειας παραμένουν εντός φυσιολογικών ορίων αλλά και η αβεβαιότητα σχετικά με το απόθεμα υψηλά εμπλουτισμένου ουρανίου του Ιράν προσθέτουν στην πολυπλοκότητα της κατάστασης.
Στην έκτακτη συνεδρίαση του Συμβουλίου Ασφαλείας στις 22 Ιουνίου, ο Γενικός Γραμματέας Αντόνιο Γκουτέρες χαρακτήρισε την αμερικανική επίθεση ως «επικίνδυνη καμπή», προειδοποιώντας για τον κίνδυνο ενός κύκλου αντιποίνων που είναι δύσκολο να ελεγχθεί. Κάλεσε σε άμεση παύση των εχθροπραξιών και επιστροφή σε διαπραγματεύσεις για μια «αξιόπιστη, συνολική και επαληθεύσιμη» λύση.
Καθώς τα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας αναμένεται να επαναλάβουν τις γνωστές τους θέσεις, η Γαλλία, η Γερμανία και το Ηνωμένο Βασίλειο πιθανότατα θα τονίσουν ότι το Ιράν δεν πρέπει ποτέ να αποκτήσει πυρηνικά όπλα, παραπέμποντας στις πρόσφατες εκθέσεις της IAEA και στην απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου για την παραβίαση υποχρεώσεων μη διάδοσης. Αντίθετα, η Ρωσία, η Κίνα, η Αλγερία και το Πακιστάν αναμένεται να καταδικάσουν τις επιθέσεις που έχουν συμβεί, θεωρώντας τις παραβιάσεις του διεθνούς δικαίου.
Ο κίνδυνος μιας ανεξέλεγκτης στρατιωτικής σύγκρουσης έχει ενταθεί με την προοπτική πλήρους κατάρρευσης του καθεστώτος μη διάδοσης στο ιρανικό ζήτημα, όπως προειδοποιούν πηγές από τον ΟΗΕ.
