Η Διάσωση της Ιστορίας: Ο Σιδηροδρομικός Σταθμός της Καρυάς
Το Υπουργείο Πολιτισμού προχώρησε στον χαρακτηρισμό του Σιδηροδρομικού Σταθμού της Καρυάς στη Φθιώτιδα ως ιστορικού τόπου, ακολουθώντας τη θετική γνωμοδότηση του Κεντρικού Συμβουλίου Νεωτέρων Μνημείων. Αυτή η απόφαση αναγνωρίζει τη σημασία του σταθμού ως μνημείο που αποτυπώνει τη βαναυσότητα του ναζισμού, καλύπτοντας μία σκληρή περίοδο της ιστορίας μας.
Ο Σταθμός της Καρυάς δεν είναι απλώς ένα ιστορικό μνημείο, αλλά και ένα κομμάτι της συλλογικής ιστορικής μνήμης, που έχει αποκτήσει αξία όχι μόνο για τους Έλληνες, αλλά και για την παγκόσμια κοινότητα. Κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής, ο σταθμός εξυπηρετούσε τις ανάγκες των Ναζί και είχε σημαντικό ρόλο στη μεταφορά πρώτων υλών και στρατιωτικών δυνάμεων. Οι εργάτες, κυρίως Εβραίοι, αναγκάζονταν σε βίαιες συνθήκες να εργάζονται σπάζοντας πέτρες και φορτώνοντας βαγονάκια. Οι συνθήκες αυτές ήταν απάνθρωπες, και πολλοί βρήκαν τον θάνατο από εξάντληση ή εκτελέσεις. Αφού ολοκληρώθηκαν τα έργα, το εργοτάξιο εγκαταλείφθηκε και σήμερα σώζεται μόνο ένα πέτρινο κτήριο και ένα πηγάδι.
Η τεκμηρίωση των γεγονότων στην Καρυά προήλθε από το ερευνητικό πρόγραμμα «Θανάσιμη Καταναγκαστική Εργασία στην Καρυά – Γερμανική Κατοχή και το Ολοκαύτωμα στην Ελλάδα», το οποίο εκπονήθηκε συνεργατικά με το Πανεπιστήμιο του Όσναμπρικ και το Κέντρο Τεκμηρίωσης Ναζιστικής Καταναγκαστικής Εργασίας. Η έρευνα εστίασε στο φωτογραφικό αρχείο του Γερμανού μηχανικού Χανς Χέρμαν Ρέσλερ, το οποίο διασώθηκε το 2002 από τον Ανδρέα Ασσαέλ, γιο επιζώντα του Ολοκαυτώματος. Το αρχείο αυτό περιλαμβάνει σημαντικές φωτογραφίες που καταγράφουν τις απάνθρωπες συνθήκες εργασίας, με εκατοντάδες Έλληνες Εβραίους από το γκέτο της Θεσσαλονίκης. Το ερευνητικό πρόγραμμα αποκάλυψε υλικά κατάλοιπα και ίχνη του εργοταξίου, φωτίζοντας τις δύσκολες συνθήκες διαβίωσης των ανθρώπων που υποχρεώθηκαν να εργαστούν εκεί. Η αυτοψία της αρμόδιας Υπηρεσίας του Υπουργείου Πολιτισμού επιβεβαίωσε τον ιστορικό χαρακτήρα της περιοχής που περιβάλλει τον Σιδηροδρομικό Σταθμό Καρυάς.
Η Ιστορία της Καρυάς και η Σημασία της
Ο Σιδηροδρομικός Σταθμός της Καρυάς βρίσκεται στην ευρύτερη περιοχή της ιταλικής κατοχής, ωστόσο οι Γερμανοί διατηρούσαν τον πλήρη έλεγχο του σιδηροδρομικού δικτύου. Η στρατηγική σημασία της τοποθεσίας ήταν καθοριστική, καθώς η γραμμή περνούσε κοντά στο Λιανοκλάδι, το οποίο ήταν σημαντικός σταθμός διαλογής. Το 1943, Εβραίοι άνδρες από τη Θεσσαλονίκη μεταφέρθηκαν στην Καρυά για καταναγκαστική εργασία, όπου, υπό τη διοίκηση της γερμανικής Οργάνωσης Todt, κλήθηκαν να διανοίξουν μία σιδηροδρομική τομή μήκους 100 μέτρων και βάθους 20 μέτρων σε βραχώδη περιοχή. Αυτή η παρακαμπτήρια γραμμή είχε στόχο την εξυπηρέτηση των στρατιωτικών αναγκών της Βέρμαχτ.
Η Υπουργός Πολιτισμού, Λίνα Μενδώνη, τόνισε τη σημασία της Καρυάς ως τόπου καταναγκαστικής εργασίας και μαρτυρίας του Ολοκαυτώματος στην Ελλάδα. «Εδώ, οι Ναζί εφάρμοσαν την πολιτική της «εξόντωσης Εβραίων μέσω της καταναγκαστικής εργασίας», δήλωσε. Στο εργοτάξιο εργάστηκαν 300 έως 500 Εβραίοι από τη Θεσσαλονίκη, και οι ελάχιστοι επιζώντες που επέστρεψαν στην πόλη τον Αύγουστο του 1943 οδηγούνταν κατευθείαν στο Άουσβιτς. Ο χαρακτηρισμός του Σιδηροδρομικού Σταθμού της Καρυάς ως ιστορικού τόπου βασίζεται σε τεκμήρια από διεθνές ερευνητικό πρόγραμμα, που αναδεικνύουν την τραγική ιστορία της ναζιστικής καταναγκαστικής εργασίας στην Ελλάδα. Η εν λόγω απόφαση του Υπουργείου Πολιτισμού συμβάλλει στην ιστορική δικαίωση και στη διατήρηση της μνήμης του Ολοκαυτώματος στην Ελλάδα.
Ο Υπουργός Πολιτισμού δήλωσε επίσης ότι οι μελέτες για την αποκατάσταση του Σιδηροδρομικού Σταθμού είναι στον προγραμματισμό, ώστε ο χώρος να μετατραπεί σε εκθεσιακό κέντρο που θα διατηρεί και θα αναδεικνύει τη μνήμη των θυμάτων της ναζιστικής θηριωδίας.
