Αμέτρητοι δορυφόροι: Η φωτορύπανση απειλεί την ομορφιά του νυχτερινού ουρανού και την επιστήμη

Αστρονόμοι ζητούν να μπουν όρια στους δορυφόρους χαμηλής τροχιάς.

Την πιθανότητα απαγόρευσης μεγάλων σμηνών δορυφόρων σε χαμηλό υψόμετρο γύρω από τη γήινη ατμόσφαιρα, προτείνουν αστρονόμοι, σε μία προσπάθεια να μειωθεί η φωτορύπανση και να διατηρηθεί η δυνατότητα των αστροπαρατηρητών να μελετούν τον νυχτερινό ουρανό.

Ένα παράδειγμα μεγάλου σμήνους, δεν είναι άλλο από τον σχηματισμό δορυφόρων του δικτύου Starlink, του Έλον Μάσκ.

Σε μία σειρά από αναλύσεις και άρθρα γνώμης που δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό Nature Astronomy, επιστήμονες εφιστούν την προσοχή για τον ολοένα και «πιο φωτεινό, νυχτερινό ουρανό». Μάλιστα μία ομάδα ειδικών καλεί την επιστημονική κοινότητα σε κινητοποίηση παρόμοια με εκείνες που είχαν γίνει για τους κινδύνους του καπνίσματος και την δράση των εταιρειών εξόρυξης πετρελαίου, ώστε να τεθούν σε εφαρμογή ρυθμιστικοί κανόνες.

Ερευνητές καλούν μεταξύ άλλων σε πλήρη απαγόρευση των μεγάλων «σμηνών» δορυφόρων.

«Ζυγίζοντας τα άμεσα ή μακροπρόθεσμα οφέλη και τη βλάβη για την κοινωνία, παρά τη δημοφιλία των μεγάλων σμηνών δορυφόρων, δεν πρέπει να αποκλείσουμε το ενδεχόμενο απαγόρευσής τους. Αντιθέτως, πιστεύουμε ότι οι επιπτώσεις και οι κίνδυνοι είναι πολύ μεγάλοι για να αποκλειστεί αυτό το ενδεχόμενο», γράφει ο Fabio Falchi, από το Ινστιτούτο Επιστήμης και Τεχνολογίας Φωτορύπανσης στην Ιταλία, και οι συν-συγγραφείς του σε σχετικό σχόλιο.

«Κάθε φορά που προκύπτει κάποιο ζήτημα υγείας ή περιβάλλοντος και αρχίζει να εξετάζεται στην επιστημονική βιβλιογραφία, οι ρυπαντές θέτουν σε λειτουργία τη «μηχανή της αμφιβολίας», για να σταματήσει, ή τουλάχιστον να καθυστερήσει κατά χρόνια ή δεκαετίες, η υιοθέτηση αντιμέτρων και κανόνων για την προστασία της ανθρώπινης υγείας και του περιβάλλοντος».

Ανάμεσα στις πηγές φωτορύπανσης, αναφέρονται και οι λαμπτήρες LED στην επιφάνεια της Γης. Η ομάδα ζητά ανάληψη δράσης.

«Κατά τη γνώμη μου, θα πρέπει να τεθεί ένα ανώτατο όριο για τον συνολικό αριθμό των δορυφόρων σε χαμηλές τροχιές, και ο αριθμός τους είναι, πιθανώς, ήδη πολύ υψηλός», δήλωσε ο Falchi, με την ομάδα να γράφει ότι θα πρέπει να εισαχθούν ανώτατα όρια και για την ένταση του τεχνητού φωτός τη νύχτα.

Σύμφωνα με ειδικούς, με τα μεγάλα σμήνη, ο αριθμός των λειτουργικών δορυφόρων σε χαμηλή τροχιά γύρω από τη Γη έχει υπερδιπλασιαστεί από τις αρχές του 2019, ενώ ένας πολύ μεγάλος αριθμός εκτοξεύσεων έχει προγραμματιστεί για τα επόμενα χρόνια.

Χωρίς ιστορικό προηγούμενο
Όμως, οι ειδικοί εξηγούν πως αυτή η πρακτική συνοδεύεται από το αντίστοιχο κόστος: η λάμψη των τεχνητών δορυφόρων και των διαστημικών σκουπιδιών από τον ήλιο έχει αυξήσει τη φωτεινότητα του νυχτερινού ουρανού. «Γινόμαστε μάρτυρες μιας δραματικής, βαθιάς και ίσως ημιμόνιμης μεταμόρφωσης του νυχτερινού ουρανού χωρίς ιστορικό προηγούμενο και με περιορισμένο έλεγχο», γράφει ο John Barentine της Dark Sky Consulting και οι συνεργάτες του.

Σύμφωνα με τους συγγραφείς, μια ανησυχία είναι ότι τα αμυδρά σήματα αστροφυσικής προέλευσης θα είναι όλο και πιο δύσκολο να ανιχνευθούν λόγω της αυξανόμενης φωτεινότητας του νυχτερινού ουρανού.

«Ένα παράδειγμα, σαφών και δυνητικά σοβαρών συνεπειών είναι η (σ.σ δυσκολία στην) ανίχνευση ουράνιων αντικειμένων κοντά στη Γη για τα οποία υπάρχει υψηλός κίνδυνος σύγκρουσης με τον πλανήτη μας», γράφουν. Παράλληλα, η ομάδα σημειώνει ότι η αύξηση του «φωτο-θορύβου» μπορεί να ζημιώσει την αποτελεσματικότητα των ερευνητικών εγκαταστάσεων, επειδή θα απαιτείται περισσότερος χρόνος για τη συλλογή και τον συσχετισμό δεδομένων, και, ως εκ τούτου, η οικονομική επιβάρυνση θα είναι μεγαλύτερη.

Τα ίχνη των δορυφόρων στις εικόνες του ουρανό είναι ένα άλλο πρόβλημα, ενώ υπάρχει επίσης ανησυχία για τις επιπτώσεις της αυξανόμενης φωτεινότητας του νυχτερινού ουρανού στα βιολογικά συστήματα.

Επιπλέον, πρέπει να συνυπολογιστεί και ο αντίκτυπος στον μέσο γήινο, που θα δυσκολεύεται να δει τον Γαλαξία, τους γνωστούς αστερισμούς, το ασθενές σέλας και αμυδρούς μετεωρίτες. Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι το διακύβευμα είναι πολύ μεγάλο και πρέπει να ληφθούν μέτρα. «Για το ευρύ κοινό υπάρχει ο κίνδυνος να χαθεί η φυσική θέα ενός τέλειου, φυσικού, έναστρου ουρανού, παντού στη Γη», προειδοποιεί ο Falchi.

ΠΗΓΗ: kathimerini.gr